Κατερίνη, Κυριακή 29 Μαρτίου 2009

Κυρίες και Κύριοι ,

Με ιδιαίτερη συγκίνηση αποδέχθηκα την πρόταση του Συλλόγου Κρητών Ν. Πιερίας «Οι Σταυραετοί», του συναδέλφου μου Δημάρχου Κατερίνης κ. Σάββα Χιονίδη και του Προέδρου του Συλλόγου Κρητών κ. Κων/νου Μανιουδάκη  να καταθέσω, με την ιδιότητα του Πολιτικού και Νομικού, στη σημερινή εκδήλωση μνήμης τις δικές μου απόψεις, για τον ηγέτη και πατέρα του Σύγχρονου Ελληνικού Κράτους, τον  Ελευθέριο Βενιζέλο.

Αισθάνομαι δε ιδιαίτερη ευγνωμοσύνη γιατί με αφορμή αυτή την ομιλία, ξαναμελέτησα το πολυσήμαντο έργο και την πολύπλευρη δράση του κορυφαίου Πολιτικού, Διπλωμάτη και ανθρώπου και διαπίστωσα την αναντίρρητη διαχρονικότητα, την ανεξάντλητη δυναμική και την γνήσια πολιτική απήχηση του έργου του, γεγονός που δικαίως τον καθιστά ως τον πολιτικότερο των διπλωματών και τον διπλωματικότερο των Πολιτικών  στην Σύγχρονη Ιστορία των Ελλήνων.

Σήμερα, που απολαμβάνομε, άλλοτε σε μικρότερο και άλλοτε σε μεγαλύτερο βαθμό, τα  προνόμια που μας παρέχει το δημοκρατικό μας πολίτευμα, που έχουμε λύσει βασικά ζωτικά προβλήματα, πιθανόν λόγω έλλειψης αντίστοιχων βιωμάτων να αδυνατούμε να κατανοήσουμε σε όλη του την έκταση το μέγεθος του ανδρός και το μεγαλείο της παρακαταθήκης, που άφησε στον ελληνικό λαό ο Ελευθέριος Βενιζέλος. Με τις κατακτήσεις και τα λάθη του τα οποία  ο ίδιος ουδέποτε αρνήθηκε, γεγονός που επιβεβαιώνει επιπλέον χαρίσματα στον εθνάρχη: την ταπεινότητα,  την αυτογνωσία, την ηθική ακεραιότητα.

Κρίνω λοιπόν αναγκαίο, προτού επιχειρήσουμε να προσεγγίσουμε το συνολικό πολιτικό, διπλωματικό, νομικό, ανατρεπτικό, ανθρώπινο, εθνικό έργο του Ελευθέριου Βενιζέλου να διατρέξουμε μαζί τη ζωή του με μια σύντομη στάση κάθε φορά σε χρονικές στιγμές και συγκυρίες που στάθηκαν καθοριστικές για τη συνολική διαδρομή. Παρότι στόχος μας δεν είναι η καταγραφή της ιστορικής βιογραφίας του, ωστόσο, ένας τέτοιος συσχετισμός, του ιστορικού περιβάλλοντος με τη διαμόρφωση της προσωπικότητας του Ε.Β θα μας βοηθήσει να αντιληφθούμε βαθύτερα και πιο αληθινά τη φυσιογνωμία της προσωπικότητας του για να πειστούμε εν τέλει ότι οι χαρακτηριολογικές ιδιοτυπίες του ουδόλως ήταν άσχετες με τις επικρατούσες πολιτικοκοινωνικές συνθήκες της εποχής τις οποίες και σφράγισε.

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΤΟΝ ΕΛ. ΒΕΝΙΖΕΛΟ

Η γέννησή του τον Αύγουστο του 1864 στις Μουρνιές  των Χανίων συνέπεσε με το μεγάλο κρητικό ξεσηκωμό του 1869. Ακολουθούν δύσκολα χρόνια, με συνεχείς και αναγκαστικές οικογενειακές μετακινήσεις από την Κρήτη στα Κύθηρα και τη Σύρο.

Σε ηλικία 8 χρονών ο Ελ. Βενιζέλος επιστρέφει με την οικογένειά του στα τουρκοκρατούμενα Χανιά. Μεγαλώνοντας ως γιος εύπορου και μορφωμένου αστού, ο Ελ. Βενιζέλος γαλουχήθηκε από μικρός με τις αρχές της ελευθερίας και με το όνειρο της απελευθέρωσης της «παντέρμης Κρήτης».

Μάρτυρας όλων των γεγονότων, κοινωνός στο γενικό καθεστώς ανασφάλειας και αβεβαιότητας που ήταν διάχυτο, ο μικρός Ελευθέριος εμβολιάστηκε με υψηλά ιδανικά που η προάσπισή τους προϋπέθετε και αντιστοίχως υψηλό κόστος.

Ολοκληρώνοντας την Α τάξη του Γυμνασίου στα Χανιά, μεταβαίνει στην Αθήνα όπου και τελειώνει το Γυμνάσιο με τη φήμη του πνευματικά προικισμένου νέου αφού αμέσως έγιναν αντιληπτά στους δασκάλους του τα πνευματικά του χαρίσματα, η οξύνοια, η διαύγεια στη σκέψη, η ακρίβεια στη σκέψη η τεχνική αρτιότητα στο γραπτό λόγο , καθώς και η έφεσή του στις ξένες γλώσσες.

 Παρ όλα αυτά αναγκάζεται να υποκύψει στην επιμονή του πατέρα του και να μη συνεχίσει σπουδές στο Πανεπιστήμιο όπως ο ίδιος επιθυμούσε και όλος ο επιστημονικός του περίγυρος  θεωρούσε αυτονόητες.

Η παραμονή του στο περιβάλλον της οικογενείας  και η ενασχόλησή του με την εμπορική επιχείρηση του πατέρα του, τον καθυστέρησε ενάμισυ χρόνο από τις σπουδές του στη Νομική στην οποία τελικώς εισήχθη μετά από μια καθοριστική για το μέλλον του συνάντηση που είχε ο πατέρας του με τον γενικό πρόξενο της Ελλάδος Γεώργιο Ζυγομαλά, ο οποίος γνωρίζοντας τις δυνατότητες του Ελευθέριου τον έπεισε να επιτρέψει στο γιό του να αποκτήσει μόρφωση Πανεπιστημιακού επιπέδου.

Ο θάνατος του πατέρα του ενώ ο ίδιος ήταν 2 ετής φοιτητής  τον αναγκάζει να εγκαταλείψει την Αθήνα -αλλά όχι και τη Νομική σχολή- και να εγκατασταθεί στην Κρήτη ως προστάτης πλέον της οικογενείας του.

Αναλαμβάνει της επιχείρηση του πατέρα του και παράλληλα, με τη βοήθεια φίλων και συμφοιτητών του που του στέλνουν τα βιβλία και τη διδαχθείσα ύλη αλλά και τα ταξίδια που ο ίδιος έκανε στην Αθήνα προκειμένου να παρακολουθήσει διαλέξεις των καθηγητών του καταφέρνει να πάρει το πτυχίο Νομικής το 1887.

Λίγους μήνες μετά την αποφοίτησή του ξεκινά στη γενέτειρά του την καριέρα του ως δικηγόρος.

Οι πολιτικές φιλοδοξίες ωστόσο του Βενιζέλου, του υπαγόρευσαν να απεγκλωβιστεί από το στενό κοινωνικό πλαίσιο του επαγγέλματός του και να δραστηριοποιηθεί παράλληλα σ'' ένα εξίσου διαδεδομένο χώρο την εποχή εκείνη: αυτόν της δημοσιογραφίας. Η ευκαιρία δόθηκε με την αποχώρηση του εκδότη και γαμπρού του Κων/νου Μητσοτάκη από την φιλελεύθερη εφημερίδα «τα Λευκά Ορη». Ο Βενιζέλος με στενούς του συνεργάτες ανέλαβε την επανέκδοσή της και αρθρογραφούσε καθημερινά με το ψευδώνυμο «Λευκορείτης». Δεν άργησε να διακριθεί  για τις επαναστατικές  του θέσεις που επικεντρώνονταν  στην ριζική ανατροπή των βαθιά ριζωμένων παραδόσεων και τον εκσυγχρονισμό της κοινωνίας της Κρήτης ως προϋπόθεση για την ένωση της Κρήτης με τη Μητέρα Ελλάδα. Εξέπληξε με την  έγκυρη και πλήρη γνώση που διέθετε για τις πολιτικές ιδέες που επικρατούσαν τότε στην Ελλάδα και την Ευρώπη, οι οποίες τροφοδοτούνταν από τις επαφές του με Έλληνες και ξένους δημοσιογράφους της πρωτεύουσας, Επαφές που διατήρησε ζωντανές στο πέρασμα του χρόνου και αξιοποίησε στο έπακρον την περίοδο της πολιτικής του σταδιοδρομίας και ειδικά όταν αποτελούσε μέλος των επαναστατών της Θερίσσου. Αξίζει πάντως να σημειωθεί πως τόσο η Νομική όσο και η Δημοσιογραφία αποτέλεσαν , πέραν των χαρισμάτων που διέθετε ως προσωπικότητα, τους βασικούς του συμμάχους του στην πολιτική του καριέρα : η πρώτη στην ανάπτυξη της διαλεκτικής ικανότητας και η δεύτερη στην ανάπτυξη της αναλυτικής του δεινότητας και στην  αποκρυστάλλωση των πολιτικών του πεποιθήσεων .

 Ο ΕΛ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ  ΩΣ  ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ

Η είσοδος του Ελ Βενιζέλου στην πολιτική σηματοδοτήθηκε με  την εκλογή του, σε ηλικία 24 ετών, στη θέση του αντιπροσώπου της Κυδωνίας , στην Κρητική Γενική Συνέλευση το 1889 ενώ η πολιτική του σκέψη διαμορφώθηκε στο κλίμα της υπογραφής της Συμφωνίας της Χαλέπας.  Παρά τη συνετή και μετριοπαθή απόφασή του να υποστηρίξει την ανάγκη ειρηνικής συνύπαρξης των δύο κομμάτων και των δύο  θρησκευτικών κοινοτήτων και παρά το θρίαμβο της παράταξης των φιλελευθέρων στις εκλογές της 2ας Απριλίου του 1989, η Γενική Συνέλευση της Κρήτης διαλύθηκε για να τη διαδεχθεί η εξέγερση του 1889, η «κρεμμυδοεπανάσταση» όπως την περιέγραψε ο Βενιζέλος σε σχετική του μελέτη.

 Στο διάστημα των τρίμηνων σφαγών και διωγμών ο Βενιζέλος αποσύρθηκε στην Αθήνα για να επιστρέψει ένα χρόνο μετά  και απομακρυσμένος από την πολιτική να βιώσει ίσως την πιο ευτυχισμένη περίοδο της ζωής του: Παντρεύτηκε μετά από προσπάθεια 3 ετών την αγαπημένη του Μαρία - Ελευθερία Κατελούζου με την οποία απέκτησε τους δύο γιούς του Κυριάκο και Σοφοκλή. Φαίνεται όμως πως η ζωή αποφάσισε ότι η ευτυχία δεν του ταίριαζε αφού με την αγαπημένη του μοιράστηκε μόλις 2 χρόνια έγγαμου βίου. Την έχασε σε ηλικία 25 ετών από επιπλοκές στη γέννα του δεύτερού τους παιδιού. Με πολλή δυσκολία και με τη βοήθεια καρδιακών φίλων ο Ελ. Βενιζέλος ανέλαβε τα καθήκοντα του πατέρα δύο ορφανών και επανήλθε στο δικηγορικό του γραφείο μετά από πολλές βδομάδες πένθους που ποτέ δεν ξεπέρασε. Όσοι τον γνώριζαν καλά περιέγραφαν το γενικότερο ψυχολογικό του προφίλ ως ¨λυπομανία¨ ή «ηθικό μαζοχισμό» Η πολιτική αρθρογραφία ήταν μια παρηγοριά και μέσο εκτόνωσης την τραγική εκείνη περίοδο  της ζωής του.

Η επάνοδός του στην πολιτική επιβλήθηκε από τις ιστορικές συνθήκες. Η ένοπλη εξέγερση του Ακρωτηρίου  το 1897, αναδεικνύει την άλλη πλευρά της προσωπικότητας  του εθνάρχη. Αυτήν που τον καθιέρωσε στη συνείδηση των Ελλήνων αλλά και των Ευρωπαίων ως έναν από τους σπουδαιότερους Έλληνες πολιτικούς και Διπλωμάτες. Η μετριοπάθεια έδωσε τη θέση της στην επαναστατικότητα και ο Βενιζέλος ηγείται της ομάδας των στασιαστών που του καταθέτουν τυφλή υπακοή. Η αιματηρή κατάληξη της εξέγερσης με τον βομβαρδισμό από τις Μεγάλες Δυνάμεις δίνει στο Βενιζέλο την ευκαιρία να ξεδιπλώσει τις διπλωματικές του ικανότητες. Το Κρητικό ζήτημα αναδεικνύεται σε όλη την Ευρώπη με διακηρύξεις και έγγραφα που ενημερώνουν τους Έλληνες και Ευρωπαίους πολίτες  τα οποία  επιμελείται και διακινεί ο  Βενιζέλος που αναλαμβάνει κύριος αλληλογράφος με τις Μεγάλες Δυνάμεις.

Μετά τον αιματηρό ελληνοτουρκικό πόλεμο η αυτονομία της Κρήτης με την αποχώρηση των τουρκικών στρατευμάτων από το νησί και τον διορισμό του Πρίγκηπα Γεωργίου ως Ύπατου Αρμοστή των Μεγάλων Δυνάμεων στο νησί, ανοίγει ουσιαστικά μια νέα σελίδα, η σημαντικότερη, στην πολιτική διαδρομή του Ελ Βενιζέλου και της χώρας ολάκερης. Ο Βενιζέλος διορίζεται σύμβουλος επί της ανωτέρας διευθύνσεως της δικαιοσύνης στο πρώτο υπουργικό συμβούλιο του Πρίγκηπα όπου και παρέμεινε για περίπου 2 χρόνια. Σ αυτό το σύντομο χρονικό διάστημα κατάφερε να παρουσιάσει εκπληκτικό έργο στο δικαστικό σύστημα, την αστυνομία και τη Χωροφυλακή.  Η  ρήξη του με τον Πρίγκηπα Γεώργιο ο οποίος εξυπηρετούσε τα σχέδια και κατ'' επέκτασιν τα συμφέροντα των Μεγάλων Δυνάμεων οδηγεί στο κίνημα της Θερίσσου το 1905 με κυρίαρχα αιτήματα την κατάργηση της αρμοστείας και την Ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα.

Ο Βενιζέλος ηγήθηκε της επανάστασης φροντίζοντας παράλληλα με έγγραφά του προς τις Μεγάλες Δυνάμεις να εξηγήσει το αδιέξοδο, να εκθέσει τον Ύπατο Αρμοστή, να εγείρει ηθικά ζητήματα  και φυσικά να ελαχιστοποιήσει τη δυσαρέσκειά τους. Η εύνοια των Δυνάμεων στο πρόσωπο του Πρίγκηπα αποσύρθηκε με αποτέλεσμα ο ίδιος να φύγει κυριολεκτικά νύκτα το 1906, το κίνημα πέτυχε και ο δρόμος για την Ένωση άνοιξε. Το επιτυχημένο κίνημα του Θερίσσου εδραίωσε τη φήμη του Βενιζέλου ως πρωτεργάτη του, τον καταξίωσε ως φορέα τολμηρών ιδεών και  αποτελεσματικών πολιτικών μεθόδων. Οι Κρητικοί βρήκαν στο πρόσωπό του τον Ήρωα. Οι Έλληνες έναν ηγέτη που έμελλε να προσδιορίσει το μέλλον το δικό τους και των επερχόμενων γενεών.

Η πολυπόθητη Ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα επισημοποιείται το 1908, μετά την επανάσταση των Νεοτούρκων  όταν ο Βενιζέλος ήταν 44 ετών. Το  κίνημα στο Γουδί το 1909, προϊόν της υποχωρητικότητας της Ελλάδας  έναντι της Τουρκίας, η παρέμβαση Βενιζέλου  με σκοπό την προκήρυξη εκλογών για αναθεωρητική Βουλή, ο κίνδυνος εξωτερικής παρέμβασης και  η 4μηνη απουσία του στο εξωτερικό ήταν τα γεγονότα που μεσολάβησαν μέχρι την συντριπτική εκλογή του Βενιζέλου στις εκλογές για την αναθεωρητική βουλή, γεγονός που τον ώθησε να παραιτηθεί της Πρωθυπουργίας της Κρητικής Πολιτείας και να πολιτευθεί στην Ελλάδα. Τον Οκτώβριο του 1910 ο Βενιζέλος αναλαμβάνει Πρωθυπουργός της χώρας. Ένα χρόνο μετά, ο Βενιζέλος εκπλήσσει τους πάντες αποτρέποντας την συμμετοχή Κρητών αντιπροσώπων στη Βουλή των Ελλήνων, οι οποίοι ωστόσο αγνοούσαν τους μακρόπνοους σχεδιασμούς του. Το νικηφόρο τέλος των Βαλκανικών Πολέμων βρίσκει τους Κρήτες να συμμετέχουν με αντιπροσώπους του στη Βουλή και την ελληνική σημαία να κυματίζει περήφανα, ενώπιον του Βασιλέα Κωνσταντίνου, του Έλληνα Πρωθυπουργού Ελ. Βενιζέλου στο Φρούριο Φουρκά των Χανίων.  Την περίοδο της Πρωθυπουργίας του ο Ε.Β. με οδηγό την 20 χρονη και πλέον πολιτική  του εμπειρία, την ωριμότητά του, την οξυμμένη διπλωματική του αντίληψη επιδίδεται με σοβαρότητα, ειλικρίνεια,  διαίσθηση και υψηλό πολιτικό ρεαλισμό  στον εκσυγχρονισμό  της χώρας, στην εξυγίανση του κρατικού μηχανισμού και στην εκρίζωση της διαφθοράς, αποδεικνύοντας ότι μπορούσε να είναι συγχρόνως οραματιστής αλλά και  πραγματιστής, φιλελεύθερος αλλά και σκεπτικιστής, επαναστάτης αλλά και συντηρητικός.

Μεταξύ των  σπουδαιότερων  μεταρρυθμίσεων  που αποτέλεσαν τον ακρογωνιαίο λίθο της κοινοβουλευτικής ζωής και της πολιτικής αντιπαράθεσης του τόπου μας και έχουν αντίκρυσμα στη σημερινή μας πραγματικότητα είναι:

η Αναβάθμιση της Βουλής  και η λειτουργία του εκλογοδικείου ως νόμιμου μέσου ελέγχου του κύρους των εκλογών,

Η καθιέρωση της μονιμότητας των δημοσίων υπαλλήλων ώστε να απεξαρτηθούν από πολιτικά συμφέροντα και εκμετάλλευση και η εισαγωγή εγγυήσεων για τη δημοσιοϋπαλληλική σταδιοδρομία,

Η ενίσχυση των εγγυήσεων της δικαστικής  ανεξαρτησίας και ηίδρυση Ανώτατου Δικαστικού Συμβουλίου

Η αναγνώριση  της υποχρεωτικής συμβολή «πάντων των Ελλήνων» στην Άμυνα της Πατρίδας

Η καθιέρωση της υποχρεωτικής και δωρεάν στοιχειώδους εκπαίδευσης και η αναγνώριση του δικαιώματος  των Ελλήνων και ξένων εξίσου να ιδρύουν ιδιωτικά εκπαιδευτήρια ενώ στο περίφημο Γλωσσικό Ζήτημα που ανέκυψε ο Βενιζέλος μ ένα έξυπνο ελιγμό κατεύνασε τα πάθη ορίζοντας  ως « Επίσημον Γλώσσαν του Κράτους εκείνη εις την οποία συντάσσονται το πολίτευμα και της ελληνικής νομοθεσίας τα κείμενα. Πασα προς παραφθοράν ταύτης επέμβασις απαγορεύεται».

Οι εκλογές του 1912 αποτέλεσαν τον Βενιζελικό θρίαμβο αφού το κόμμα των Φιλελευθέρων κατέλαβε το 80% των βουλευτικών εδρών .

Α. ΤΟ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ

Σε τούτη τη δεύτερη περίοδο της ελληνικής του Πρωθυπουργίας του, που συνέπεσε με τον διπλασιασμό του ελληνικού πληθυσμού και των εδαφικών εκτάσεων, λάφυρα της εμπλοκής της Ελλάδας στους δύο βαλκανικού πολέμους, ο   Ελ. Βεν.  παρουσίασε ένα νομοθετικό έργο που όμοιο δεν παρέδωσε κανείς άλλος πολιτικός της ιστορίας μας, διασφαλίζοντας έτσι το πέρασμα της Ελλάδας σε μια άλλη σύγχρονη εποχή.

Ένα έργο πολύπλευρο, φωτισμένο, καινοτόμο,  προοδευτικό αν όχι ριζοσπαστικό, επιτυχές και παρά τις οικονομικές και τεχνολογικές εξελίξεις  και την κυριολεκτική μεταμόρφωση των συστημάτων διοίκησης  και  ανάπτυξης παραμένει διαχρονικό, είτε με την έννοια ότι νομοθετήματα του ισχύουν ακόμη αυτούσια, είτε ότι θεσμοί και κατευθύνσεις που εκείνος εισήγαγε στην Νομική, Κοινωνική και Οικονομική  πραγματικότητα έχουν καταξιωθεί και παγιωθεί ως σύμφυτοι με την λειτουργία ενός σύγχρονου προοδευτικού και Κοινωνικού Κράτους.

Είναι αλήθεια ότι ποτέ δεν νομοθέτησε με καιροσκοπική διάθεση και με  μικροκομματική ιδιοτέλεια. Το αντίθετο μάλιστα αδιαφορούσε για το πολιτικό κόστος, είχε πάντοτε σωστούς, σαφείς και εμφανείς στόχους, και επιδείκνυε και ως νομοθέτης το θάρρος και την ειλικρίνεια που τον χαρακτήριζαν. Γι αυτό εκτός από τη νομοτεχνική αρτιότητά τους οι ρυθμίσεις του ήταν πάντοτε προοδευτικές αν όχι ριζοσπαστικές, και προέτρεχαν της εποχής του.

Είναι βέβαιο ότι η ιδιότητά του ως Νομικού και η γνώση του για τις ρυθμίσεις πολλών Ευρωπαϊκών Δικαίων , αλλά και η Δικηγορική εμπειρία του, συντέλεσαν ώστε να αντιληφθεί έγκαιρα ότι το Ελληνικό Κράτος έπρεπε να αναδομηθεί και να λειτουργήσει σ'' ένα πλαίσιο Νόμων με προσανατολισμό και προοπτική. Δεν είναι τυχαίο ότι στον μνημειώδη λόγο του στην Πλατεία Συντάγματος της 5^ης Σεπτεμβρίου 1910 προανήγγειλε την ανάγκη δημιουργίας ενός σύγχρονου Αστικού Κώδικα, μιας νέας Πολιτικής Δικονομίας και νέες ρυθμίσεις στο Εμπορικό Δίκαιο και το Δίκαιο των Ανώνυμων Εταιρειών. Αλλά η ριζική  και καινοτόμος νομοθετική του παρέμβαση  είχε αναφορά,  και στα πεδία του Δημόσιου και Διεθνούς Δικαίου που και εκεί οι γνώσεις του,       ήταν αξιομνημόνευτες και δεν πέρασαν απαρατήρητες από τον θεμελιωτή του Συνταγματικού Δικαίου στην Ελλάδα  Ν. Σαρίπολο, ό  οποίος χαρακτήρισε τους λόγους του στην Βα Αναθεωρητική Βουλή του 1911 «ως σπουδαίους  και  από επιστημονικήν έτι άποψιν».                                         

        Ειδικότερα  στο πεδίο του Ιδιωτικού Δικαίου , που ρυθμίζονται οι ιδιωτικές σχέσεις μεταξύ των προσώπων σε επίπεδο ισότητας, είναι εμφανές  το μεταρρυθμιστικό του έργο.  Πρέπει  να  σημειωθεί  ότι  εκτός  του  ότι  ο  ίδιος  ήταν  σπουδαίος νομικός , επέλεξε ως πολύτιμους  συνεργάτες  του μεγάλες νομικές προσωπικότητες της εποχής  όπως  ο  Κ. Ρακτιβάν, ο Ν. Δημητρακόπουλος   και    στις διάφορες νομοπαρασκευαστικές επιτροπές χρησιμοποίησε και αντιβενζελικούς , με μόνο κριτήριο την αξιοσύνη και επάρκειά τους

Το εύρος και το βάθος του νομοθετικού του έργου γίνεται ως ένα βαθμό αντιληπτό αν αναλογιστούμε ότι με εξαίρεση την εποχή του Όθωνα  και το διάστημα 1856 - 61 , όπου είχαμε κάποιους σποραδικούς νόμους , μέχρι το 1910 δεν  υπήρξε καμιά άλλη ζωηρή προσπάθεια διαμόρφωσης ενός ολοκληρωμένου νομοθετικού πλαισίου που να εγγυάται ασφάλεια δικαίου και απρόσκοπτη προστασία των συναλλαγών.

Σημειώνομε μόνο ότι.

Από τα πρώτα νομοθετήματά του ήταν ο Ν. «Περί της εξ αυτοκινήτων ποινικής και αστικής ευθύνης», αποτέλεσμα της συγκριτικής έρευνας των νομοθεσιών της εποχής του, με αρκετή όμως αυτοτέλεια, ο οποίος ακόμη και σήμερα ισχύει και εφαρμόζεται , αφού εισήγαγε ουσιαστικά για πρώτη φορά στην Ελληνική Νομοθεσία την λεγόμενη αντικειμενική ευθύνη , και έτσι ρυθμίζονται  επιτυχώς μέχρι σήμερα τα προβλήματα που προκύπτουν από την μαζική πλέον κυκλοφορία των αυτοκινήτων , ενώ όταν ψηφίστηκε, τα αυτοκίνητα που κυκλοφορούσαν σ'' όλη την Ελλάδα δεν υπερέβαιναν τα 1000!!!. 

Με ειδικούς νόμους εισήγαγε τον θεσμό των πλασματικών ενεχύρων, κυρίως, στα αγροτικά προϊόντα και τα μηχανήματα και έτσι, εξασφάλιζε  δάνεια στους αγρότες χωρίς να στερούνται τα μέσα και το προϊόν της παραγωγής τους. Τελικά ο θεσμός αυτός ρυθμίστηκε νομοθετικά μόλις το 2000 με τον Ν. 2844/2000.

Σημαντικότατο νομοθέτημά του είναι και ο Ν. 3741/1929, που ισχύει και σήμερα και ρυθμίζει ουσιαστικά την οροφοϊδιοκτησία που όλοι γνωρίζομε, αφού οι περισσότεροι πλέον  Έλληνες  κατοικούν σε πολυκατοικίες. Διαπιστώνεται, λοιπόν, ότι πολύ έγκαιρα αντιλήφθηκε την ανάγκη ύπαρξης νομοθετικού πλαισίου για να εξυπηρετήσει τις χωροταξικές και στεγαστικές ανάγκες της Ελλάδας, άσχετα αν εμείς οι Νεοέλληνες χρησιμοποιήσαμε αυτόν τον θεσμό για την περιβαλλοντική και ποιοτική υποβάθμιση της χώρας μας  και της ζωής μας. Επίσης μέχρι σήμερα ισχύει και ο Ν.4129/1929 «Περί συστάσεως Υποθήκης επί μηχανικών και άλλων εγκαταστάσεων».

Αλλά και ο Αστικός μας Κώδικας, που ισχύει μέχρι και σήμερα, και χαρακτηρίζεται από τον Κων/νο Τρανταφυλλόπουλο ως «το μέγιστον  επιστημονικό και πολιτικόν επίτευγμα του τρέχοντος αιώνος» έχει την σφραγίδα του.

Στο πεδίο του Εμπορικού Δικαίου χαρακτηριστικά νομοθετήματά του είναι ο Ν. «Περί αθεμίτου ανταγωνισμού»,που ισχύει ακόμη και σήμερα με μικρές τροποποιήσεις, παρ'' ότι έχει περάσει σχεδόν ένας αιώνας, άλλα νομοθετήματά του για τη σύσταση των εμπορικών και βιομηχανικών επιμελητηρίων και περί των συνεταιρισμών αντικαταστάθηκαν μόλις το 1980 και το 1987 αντίστοιχα.

Επίσης ο νόμος του για τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας αντικαταστάθηκε μόλις το 1987.(Ν.1733/1987). Γνωστότατος νόμος είναι επίσης  ο 2190/1920 «Περί Ανωνύμων εταιρειών» που  με τις αναγκαίες τροποποιήσεις  ισχύει μέχρι και σήμερα.

Όπως ισχύουν  μέχρι και σήμερα ο Ν. «περί γεωργικού ενεχυρογράφου» και ο Ν. «περί συναλλαγματικής και γραμματίου εις διαταγήν» Μέχρι και τα θέματα της πολιτικής αεροπορίας ρύθμισε με τον Ν.5017/1931,ο οποίος καταργήθηκε μόλις το 1988 με την ψήφιση του Κώδικα Αεροπορικού Δικαίου.

Με τις ρυθμίσεις του στο πεδίο του Εργατικού Δικαίου έθεσε τις βάσεις του Κοινωνικού Κράτους στην Ελλάδα. Τα νομοθετήματά του σχετικά με την εργασία των γυναικών, των ανηλίκων, την αργία της Κυριακής, το χρόνο εργασίας μπορεί να χαρακτηρισθούν ως πρωτοποριακά.

Σημαντικό νομοθέτημά του είναι ο Ν.551/1915 «Περί ευθύνης προς αποζημίωσιν των εξ ατυχημάτων εν τη εργασία παθόντων εργατών ή υπαλλήλων», που ισχύει μέχρι σήμερα και  προβλέπει  την αντικειμενική ευθύνη των εργοδοτών έναντι των παθόντων από εργατικό ατύχημα εργαζομένων, και υιοθετεί την «αρχή του επαγγελματικού κινδύνου».

Επίσης σημαντικό νομοθέτημα είναι ο Ν.2120/1920»Περί υποχρεωτικής καταγγελίας συμβάσεως εργασίας ιδιωτικών υπαλλήλων», που επεκτάθηκε και στους εργάτες και μέχρι σήμερα αποτελεί το νόμο ασπίδα του εργαζόμενου κατά της εργοδοτικής αυθαιρεσίας.

Για πρώτη φορά προέβλεψε το ακατάσχετο  και ανεκχώρητο των μισθών και ημερομισθίων, καθεστώς που και σήμερα εξακολουθεί να ισχύει αφού τις απόψεις αυτού του νομοθετήματος υιοθετούν ο Α.Κ και ο Κ.ΠολΔ.

Αλλά και στη σημερινή εκκλησιαστική πραγματικότητα είναι μεγάλη η συμβολή του Ε.Β. Ως Υπουργός επί της Αρμοστείας του Πρίγκιπα θέσπισε το νομοκανονικό καθεστώς της Εκκλησίας της Κρήτης, που εξακολουθεί να τη διέπει μέχρι σήμερα. Επίσης με τη σθεναρή του στάση, τη διαπραγματευτική του δεινότητα, και το διεθνές κύρος  στη διεθνή Συνδιάσκεψη της Λωζάννης, απέτρεψε την απομάκρυνση του Οικουμενικού Πατριαρχείου από την Κων/πολη, που επίμονα αξίωνε η Τουρκική Αντιπροσωπεία, επικαλούμενη ότι ανέκαθεν ήταν εχθρικό κατά του Οθωμανικού Κράτους και την στάση του κατά την διάρκεια του πολέμου. Επίσης ιδρύει τον ΟΔΕΠ και με το π.δ 21/1/1931, που συνεχίζει να ισχύει και σήμερα, για πρώτη φορά νομοθετικά κανονίζεται η κανονική περιβολή του Ελληνικού Ορθόδοξου Κλήρου εκτός εκκλησιαστικής υπηρεσίας και η αμφίεσή του κατά τις ιεροτελεστίες.

Επίσης και το Δημόσιο Δίκαιο οφείλει πολλά στον Ε.Β, ο οποίος έχοντας την εμπειρία των δύο Κρητικών Συνταγμάτων του 1899 και του 1907,το οποίο είναι δικό του πνευματικό προϊόν, πρωτοστάτησε στην συνταγματική αναθεώρηση του 1911. Αξίζει να επισημάνομε ότι συμμετείχε ενεργά στις 41 από τις 42 πολύωρες συνεδριάσεις της Β΄ Διπλής Αναθεωρητικής Βουλής και σε πέντε τουλάχιστον ζητήματα όπως επισημαίνει ο καθηγητής Αλιβιζάτος, το γλωσσικό, την ελευθερία του τύπου, την αναγκαστική απαλλοτρίωση,  το Συμβούλιο Επικρατείας και το Εκλογοδικείο, κυριολεκτικά επέβαλε την επιστημονική και πολιτική του άποψη. Ήταν η πρώτη και τελευταία φορά που Πρωθυπουργός της Ελλάδας είχε τόση ενεργή και πρωταγωνιστική συμμετοχή στη διαδικασία αναθεώρησης δευτερευουσών διατάξεων του Συντάγματος. Επισημαίνεται ότι αυτή η αναθεώρηση αποτέλεσε τη βάση για μια σειρά πρωτοπόρων νομοθετημάτων, όπως είναι ο νόμος περί Δήμων και Κοινοτήτων, ο Νόμος  για  την είσπραξη Δημοσίων Εσόδων, ο Νόμος περί Σωματείων, ο Νόμος Περί Συνεταιρισμών κλπ.

Επίσης στη κατεύθυνση του Κοινωνικού Κράτους, το οποίο εκείνος θεμελίωσε, ρύθμισε τη συνδικαλιστική δράση των εργαζομένων, την ασφάλεια στην εργασία τους, τη νοσηλευτική περίθαλψη του πληθυσμού και την περιφρούρηση της δημόσιας υγείας, τη δημιουργία Ασφαλιστικών Ταμείων, την απαλλοτρίωση των τσιφλικιών και τη δίκαιη κατανομή τους στους καλλιεργητές, τη δίκαιη φορολογία των καθαρών προσόδων κλπ.

Δεν θα μπορούσε  επίσης ο Ε.Β να μην έχει ασχοληθεί με το Ποινικό Δίκαιο, αφού ήδη ως Υπουργός της Δικαιοσύνης επί της Κρητικής Πολιτείας είχε ασχοληθεί με πλείστα νομοθετήματα, μερικά  των οποίων προαναφέραμε. Είναι παράδοξο ότι ακόμη και σήμερα τουλάχιστον ως προς την κατεύθυνση και το περιεχόμενό τους έχουν επιβιώσει αρκετά και μερικά όπως θα διαπιστώσετε με την υπόμνησή τους ισχύουν και σήμερα ως νόμοι του Ελληνικού Κράτους. Ενδεικτικά αναφέρομε τους Νόμους περί της εκ των αυτοκινήτων ποινικής και αστικής ευθύνης ,           περί λαθρεμπορίας, Περί αθέμιτου ανταγωνισμού), Περί ευρεσιτεχνίας,

Περί πνευματικής ιδιοκτησίας , Περί φυγοδικίας, Περί οπλοφορίας, Περί ζωοκτονίας και ζωοκλοπής, Περί υπολογισμού του χρόνου προφυλάκισης, Περί αποπλανήσεως, Περί απαγωγής  , Περί επαιτείας και αλητείας, Περί απαγορεύσεως της ινδικής καννάβεως (χασίς), Περί εξυβρίσεως και περί Τύπου, Περί φυγοδικίας κ.λ.π.  

Στο ίδιο πλαίσιο μπορούν να αναφερθούν και ειδικοί νόμοι με τους οποίους ρυθμίστηκαν θέματα υγιεινής και ασφάλειας των εργατών , θέματα εργασίας γυναικών και ανηλίκων, αδικήματα « κατά της ασφάλειας της χώρας,οι προϋποθέσεις για την κήρυξη της λεγόμενης « καταστάσεως πολιορκίας », οι όροι ίδρυσης εργοστασίων , όπου καταγράφονται και οι πρώτες ποινικές διατάξεις για την προστασία του περιβάλλοντος, καθώς και κανόνες για την άσκηση του δικηγορικού και του ιατρικού επαγγέλματος,την λειτουργία των φαρμακευτικών συλλόγων, την καθιέρωση των επαγγελματικών μητρώων των ιατρών, κτηνιάτρων, οδοντογιατρών, φαρμακοποιών.

Εκτός όμως από τους Ποινικούς νόμους εισήχθησαν νέοι ποινικοί θεσμοί με βασική κατεύθυνση την αποφυγή της φυλάκισης ανθρώπων που έχουν διαπράξει μικρής απαξίας αδικήματα. Θεσπίστηκαν  έτσι στη χώρα μας , για πρώτη φορά πλήθος προοδευτικών μέτρων, όπως η με εγγύηση απόλυση προφυλακισμένων, η αναστολή εκτέλεσης της ποινής φυλάκισης έως 3 μήνες, η μετατροπή σε χρηματικές ποινών κράτησης ή φυλάκιση έως ένα έτος και η υφ'' όρων απελευθέρωση , δηλαδή η απόλυση όσων συμπληρώνουν ένα μεγάλο μέρος της επιβληθείσας ποινής.   

Αλλά θα ήταν ελλιπής η αναφορά μας, αν δεν καταγράφαμε τη συμβολή του Ε.Β σε θεσμούς της Δικαιοσύνης, των οποίων η αξία και η σημασία καθημερινά επιβεβαιώνεται. Έτσι λοιπόν θέσπισε το Ανώτατο Δικαστικό Συμβούλιο, που αποτελεί τον θεσμό που κατοχυρώνει την ανεξαρτησία της Δικαιοσύνης και των δικαστικών λειτουργών. Συνέστησε το Δικαστήριο Κακοδικίας διότι ήθελε να επισημάνει ότι ούτε και ο Δικαστής δεν είναι υπεράνω του ελέγχου. Άλλος σημαντικός θεσμός, ο οποίος πραγματικά φέρει την σφραγίδα του, είναι η ίδρυση του Στε, που παρ''ότι προεβλέπετο από το Σύνταγμα του 1911 ιδρύθηκε  μόλις το 1928. Είναι χαρακτηριστική η αποστροφή του  ότι με τον θεσμό αυτό θέτει τον Νόμο υπεράνω και του Υπουργού. Ο Ε.Β πίστευε ότι με αυτόν τον θεσμό καθιστούσε τη χώρα Κράτος Δικαίου όσον αφορά την διοίκησή της, και δεν είναι τυχαίο ότι στο κίτρινο τετράδιό του βρέθηκε να έχε γράψει τη φράση: «Αποχωρών της πολιτικής είμαι ευτυχής ότι αφήνω την χώραν προικισμένην με το Συμβούλιον της Επικρατείας».

Αντιλαμβανόμαστε ότι δυστυχώς σπανίζουν στις μέρες μας   οι κορυφαίες πολιτικές προσωπικότητες   που νομοθετούν με τόλμη  χωρίς να θυσιάζουν το ορθό και χρήσιμο στο εφήμερα συμφέρον. Η εκτενής αναφορά στο νομοθετικό έργο του Βενιζέλου άλλο στόχο δεν είχε παρά να γίνουμε όλοι  απαιτητικότεροι και από τους εαυτούς μας και από εκείνους που εξουσιοδοτούμε να μας κυβερνήσουν, αλλά και δικαιότεροι στην ιστορική κρίση μας.

Η πολυσχιδής προσωπικότητα ωστόσο του Βενιζέλου δεν εξαντλείται στην πολιτική και τη νομοθετική του ικανότητα. Ηταν και κορυφαίος διπλωμάτης.

Ο ΕΛ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ ΩΣ ΔΙΠΛΩΜΑΤΗΣ

Από τον ξεσηκωμό του 1866 μέχρι της εξέγερση στο Ακρωτήρι και το Θέρισσο, από τους βαλκανικούς πολέμους μέχρι τον Α παγκόσμιο πόλεμο, από τη Μικρασιατική καταστροφή μέχρι τη Συνθήκη της Λωζάννης, ο Ελευθέριος Βενιζέλος που η μοίρα του επεφύλαξε να βιώσει όλες τις μεγάλες στιγμές του σύγχρονου Ελληνικού Κράτους, έβαλε ανεξίτηλη τη σφραγίδα του στο διπλωματικό  χώρο, με κορυφαία την περίπτωση της Λωζάννης, αποκαθιστώντας τις περισσότερες φορές το πληγωμένο ελληνικό γόητρο, εξασφαλίζοντας ευνοϊκές συνθήκες που επέτρεψαν στην Ελλάδα να μεγαλώσει, να ωριμάσει, να επιβιώσει στον κυκεώνα πολιτικών διαβουλεύσεων με άλλα κράτη που έβλεπαν τη χώρα μας σαν το φιλέτο της Μεσογείου που πρέπει να τεθεί στην κυριαρχία τους και να ικανοποιήσει τις επεκτατικές τους ορέξεις. .

Οι ελιγμοί του στην εξωτερική πολιτική ειδικά την περίοδο της λήξης του εθνικού διχασμού και προ του ξεσπάσματος του Α'' Παγκοσμίου Πολέμου ήταν μοναδικοί.

 Η ευκαιρία να επιδείξει τις διπλωματικές του αρετές δόθηκε στο Παρίσι το 1917 όπου αντιμετώπισε την ιταλική αδιαλλαξία που επωφελούμενη από τον διχασμό, εκτός από τα Δωδεκάνησσα, είχε επεκταθεί ευθαρσώς στη Βόρεια Ήπειρο επιτείνοντας παράλληλα τη στρατιωτική της παρουσία  στη Θεσπρωτία και τα Ιωάννινα. Ο Βενιζέλος ξεκίνησε περιοδεία στην Ευρώπη για να επιλύσει τα εθνικά μας ζητήματα που συνέπεσε χρονικά με την ταπεινωτική  ήττα των Ιταλών στο Καπορέτο και το σχηματισμό νέας Κυβέρνησης στη Ρώμη .Επέστρεψε στο Παρίσι την 1^η Δεκεμβρίου για να συμμετάσχει ως ο μοναδικός ηγέτης μικρής δύναμης στη μεγάλη διασυμμαχική διάσκεψη του Ανώτατου Πολεμικού Συμβουλίου στις Βερσαλλίες.

Ένα χρόνιο περίπου μετά στο συνέδριο του Παρισιού το Νοέμβριο του 1918, σκοπός του οποίου ήταν ο διακανονισμός των διαφορών και εκκρεμοτήτων μεταξύ νικητών και ηττημένων του Α΄ Παγκοσμίου πολέμου, ο Βενιζέλος, προσκομίζει αδιάσειστα στοιχεία σχετικά με την αναγνώριση του αλύτρωτου ελληνισμού της Τουρκίας, με στόχο να πείσει τους συμμάχους και καταφέρνει να υλοποιήσει το  όνειρο του ελληνισμού, να μετουσιώσει τις προσδοκίες τόσων χρόνων σε πραγματικότητα, να υλοποιήσει  τη Μεγάλη Ιδέα μέσα από τη δημιουργία της χώρας των 5 θαλασσών και 2 ηπείρων.

Με την συνθήκη των Σεβρών τον Αύγουστο του 1920 τα ελληνικά σύνορα προωθούνται μέχρι την Κων/πολη και τη Μαύρη Θάλασσα μαζί με τα παράλια της Μ. Ασίας και τα Δωδεκάνησα. Τότε, θα εκτιμηθεί επάξια η επίδοση του Έλληνα πολιτικού στο διεθνή διπλωματικό στίβο. Το προικισμένο μυαλό του θα αφήσει άναυδους όλους τους συνομιλητές του, που τους πείθει  να υπογράψουν χωρίς να κατανοούν στ αλήθεια τη βαρύτητα και τις συνέπειες της υπογραφής τους. Είναι η στιγμή που απογειώνεται η Ελληνική διπλωματία ή οποία για μία και μοναδική ίσως φορά αποδεικνύεται ανώτερη της ευρωπαϊκής Προφανώς η επιτυχία αυτή, ενόχλησε κάποιους σε τέτοιο βαθμό ώστε να τους οπλίσει και να του ωθήσει στην  πρώτη δολοφονική απόπειρα  εναντίον του, τραυματίζοντας βαριά όχι το σώμα του μα την  ψυχή του..

Ενδεικτική της διπλωματικής δεινότητας του Βενιζέλου ήταν και  η προσάρτηση της Δυτικής Θράκης το 1920 η οποία όμως είχε ξεκινήσει από το 1919 με τη Συνθήκη της Ειρήνης που υπεγράφη μεταξύ Ελλάδας και Βουλγαρίας με την οποία η Βουλγαρία  παραιτούνταν από την κυριαρχία της Δυτικής Θράκης.

Οι διπλωματικές του επιτυχίες όχι μόνον δεν αναγνωρίστηκαν στον ελλαδικό χώρο αλλά, διαψεύδοντας οικτρά τις προσδοκίες του, οδήγησαν στην εκλογική του ήττα τον Νοέμβριο του 1920. Είναι το εφαλτήριο για την μικρασιατική καταστροφή. Ο Βενιζέλος νηφάλιος, αποφασίζει να αποχωρήσει από την ενεργό πολιτική σηκώνοντας τα δικό του προσωπικό βαρύ φορτίο: Στο αποχαιρετιστήριο  μήνυμά του προς τους οικείους του, όπως μαρτυρεί η Πηνελόπη Δέλτα λέει : «Ο κόσμος δεν ενδιαφέρεται...σήμερα πια την παράτησε τη Μεγάλη Ιδέα. Δεν κακίζω το λαό, του ζήτησα θυσίες μεγαλύτερες από τις δυνάμεις του. Εγώ δεν υπολόγισα καλά τις δυνάμεις του, τον παρέσυρα σε έργο πολύ  βαρύ....Και φέρω βαριά ευθύνη, γιατί, ενώ τώρα διατρέχει τον κίνδυνο να χάσει τα κερδισμένα, οι θυσίες του θα του μείνουν.»

Η Ελλάδα έχασε έναν άξιο αναλυτή των διεθνών συγκυριών κι έναν αναντικατάστατο διπλωματικό εκπρόσωπο των  συμφερόντων της. Όταν 3 χρόνια αργότερα ενάμιση εκατομμύρια Έλληνες πρόσφυγες εγκατέλειψαν βίαια τις εστίες τους από τη Μικρά Ασία , ο Βενιζέλος ήταν ο μόνος που θα μπορούσε να διαπραγματευτεί λύσεις τις οποίες διέθετε την ευφυΐα και το κουράγιο να τις υποστηρίξει και να τις υλοποιήσει. Αυτοεξόριστος στο Παρίσι μάταια θα προσπαθήσει να πείσει την παραδομένη στα χέρια ανίκανων ηγεσία της χώρας ότι επιτελούν πράξεις αυτοκτονίας αφού τους έβλεπε να  υπερτιμούν την αξιοπιστία των συμμάχων, καθώς επίσης και τις δυνατότητες που είχε μια μικρή χώρα σαν την Ελλάδα να επιβάλλει ειρήνη, υποτιμώντας το δυναμισμό του τουρκικού έθνους, τη στιγμή που το ελληνικό κράτος βρισκόταν σε αδυναμία. 

Στις 24 Ιουλίου 1923 υπογράφεται η  συνθήκη της Λωζάνης, μία από τις τραγικότερες στιγμές του έθνους. Ο Βενιζέλος,  ως αντιπρόσωπος του ελληνισμού, καλείται από τη φωνή των Ελλήνων, που μετά βίας βγαίνει μέσα από τα ερείπια, να αναλάβει τη διπλωματική της εκπροσώπηση. Εκείνος, επιστρατεύοντας κάθε του διπλωματική ικανότητα, τη διορατικότητα και τις  γνώσεις του, το  κύρος, τη γοητεία και το πολιτικό του ανάστημα, έχοντας πλήρη επίγνωση των συνθηκών  που επικρατούσαν τη δεδομένη  χρονική συγκυρία, κατάφερε   να πείσει  τους ευρωπαίους συμμάχους και να περισώσει για την Ελλάδα ό, τι μπορούσε να σωθεί με κυριότερη την εξασφάλιση της εθνικής κυριαρχίας στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου. 

Ο ίδιος την ημέρα της υπογραφής κατέθετε τη βαθιά του μελαγχολία για την οριστική, όπως αποκάλεσε τη Συνθήκη, παύση της Συνθήκης των Σεβρών και την πλήρη συνείδησή του ότι υπέγραψε την επιβεβαίωση της ελληνικής ήττας. Ωστόσο, εξέφρασε την ελπίδα του ότι με αυτή τη Συνθήκη πετύχαμε την ειρήνη που θα επιτρέψει στο Έθνος να αφοσιωθεί στην εσωτερική του ανασύνταξη.

 Μετά την επιστροφή του, παντρεμένος από το 1921 και  σε ηλικία 57 ετών  με την Έλενα Σκυλίτση , ο Βενιζέλος, σε  ρόλο  υπερκομματικού ηγέτη, θα πρωτοστατήσει στην ανόρθωση του κράτους. Προχωρά σε εκπαιδευτική μεταρρύθμιση με σκοπό τη διοχέτευση μεγάλου αριθμού μαθητών , ιδρύει την Αγροτική τράπεζα στην Αθήνα και τα εθνικό Θέατρο, έργα μεγάλης σημασίας, ενώ ταυτόχρονα αρχίζει η σύνταξη του Αστικού Κώδικα όπως προαναφέρθηκε. Κατασκευάζονται αρδευτικά  και λιμενικά έργα, σιδηροδρομικές και οδικές γραμμές συγκοινωνίας και γίνεται προσπάθεια για την εξασφάλιση της υγείας.

Ως προς το διεθνές στερέωμα, που ήταν ο ακρογωνιαίος λίθος της εθνικής πολιτικής, κέρδισε έδαφος , σε αντίθεση με το πολιτικό έδαφος, το οποίο έχασε, γεγονός που προκάλεσε τη δεύτερη απόπειρα κατά της ζωής του στις 6 Ιουνίου το 1933, για την οποία ενώ ορίστηκε δίκη ένα χρόνο μετά , η  μεσολάβηση  του κινήματος  της 1^ης  Μαρτίου την καταδίκασε στα πλέον αδιευκρίνιστα ζητήματα της πολιτικής ιστορίας του μεσοπολέμου   η οποία και παρέμεινε από τα πλέον αδιευκρίνιστη  .

Η παλινόρθωση της μοναρχίας και τα έκτροπα που συνέβησαν στην Ελλάδα εκείνη την  σκοτεινή περίοδο οδήγησαν τον Βενιζέλο στο Παρίσι όπου και άφησε, μακριά από την πατρίδα που λάτρεψε και τον λάτρεψε για να τον προδώσει, την τελευταία του πνοή στις 18 Μαρτίου 1936.

ΣΚΙΑΓΡΑΦΩΝΤΑΣ ΤΗΝ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ - ΑΝΤΙ  ΕΠΙΛΟΓΟΥ

 Είναι πλέον κοινή  διαπίστωση ότι ο Ελευθέριος Βενιζέλος ήταν ένας  τυπικός χαρισματικός ηγέτης, αποδεχόμενοι τον ορισμό του μεγάλου Κοινωνιολόγου Μαξ Βέμπερ, σύμφωνα με την οποία χαρισματικός είναι μόνον εκείνος ο ηγέτης που εμπνέει στους οπαδούς του την πίστη ότι έχει υπερφυσικές, υπεράνθρωπες ή τουλάχιστον εντελώς  εξαιρετικές ικανότητες ή ιδιότητες, απρόσιτες στον κοινό άνθρωπο. Αυτή την πίστη  που θεμελιώνει μια σχέση αφοσίωσης των οπαδών προς τον χαρισματικό ηγέτη. 

 Είχαμε πράγματι  την τύχη ως Έθνος , να γεννηθεί, να μεγαλώσει και να ασχοληθεί με τα κοινά σε μια πολυτάραχη και πολυκύμαντη περίοδο της Ιστορίας του Έθνους μας. Τότε, που οι άνθρωποι, περισσότερο από ποτέ άλλοτε ίσως, είχαν απεγνωσμένα την ανάγκη ενός ηγέτη που θα τους ενέπνεε, που θα ανελάμβανε να σηκώσει το βάρος της ανασυγκρότησης, σε όλους τους τομείς, μιας  χώρας που δεν πρόφταινε να βγει από ένα πόλεμο και ακολουθούσε άλλος. Κάποιον, που θα ανελάμβανε την ευθύνη της δικής τους ύπαρξης κι εκείνης των μελλοντικών γενεών. Η προσωπική διαδρομή του Ε.Β είναι ταυτισμένη με την συνολική πολιτική ζωή της χώρας.

Και είναι  πραγματικά  άξιες θαυμασμού η πνευματική συγκρότηση, η ευρυμάθεια, η ηθική ακεραιότητα,  η  διορατικότητα  αυτού του άνδρα.  

Άξιος μεταρρυθμιστής και εκσυγχρονιστής, γενναίος νομοθέτης, ικανός πολιτικός , εξαίρετος διπλωμάτης έκανε υπερβάσεις που ξεπερνούν τα ανθρώπινα μέτρα γι'' αυτό και στην εποχή του δεν εκτιμήθηκαν όπως του άξιζε. 

Ο «γυαλάκιας» με την κομψή εμφάνιση όπως τον πείραζαν οι συμπατριώτες του, ο άνδρας που τα εξωτερικά του χαρακτηριστικά δεν θύμιζαν σε τίποτα την κρητική του καταγωγή, αφουγκράστηκε την ελληνική ψυχή κι έκανε τις λαχτάρες της καθήκον του ζώντας το παρόν του με όλη του τη δύναμη και έχοντας στραμμένο το βλέμμα και τη σκέψη του στο μέλλον, σε ορίζοντες πλατύτερους που τους δημιούργησε  με το έργο του το οποίο παρέδωσε ανόθευτο και αμόλυντο για να το αποτιμήσει η ίδια η ιστορία και οι πρωταγωνιστές της. Ανάμεσα σ'' αυτούς κι εκείνος, περήφανος και αγέρωχος ακόμη κι όταν γνώρισε την αποδοκιμασία και την απόρριψη αφού η εσωτερική του δύναμη ήταν φλόγα που τον ωθούσε σε νέες προσπάθειες και δεν του επέτρεψε ποτέ να εγκαταλείψει τον αγώνα που για κείνον ήταν τρόπος ζωής και για τους Έλληνες η εγγύηση της ελεύθερης ύπαρξής τους.

Η παρακαταθήκη που άφησε στη χώρα σε όλους του τομείς είναι πολύτιμη. Το έργο του πιο σύγχρονο από ποτέ, εμπνέει και καθοδηγεί όσους έχουν την εξυπνάδα να το μελετήσουν για να ωφεληθούν από τους θησαυρούς του.

Η ξεκάθαρη ματιά του που διατρέχει το χρόνο, τις χώρες, τους πολιτισμούς μπορεί να φωτίσει τη σκέψη μας. Σήμερα ειδικά που αναζητούμε αγωνιωδώς κάποιον να εμπιστευτούμε, μια ιδέα για να την πιστέψουμε, ένα κίνητρο για να αγωνιστούμε να βγούμε από το τέλμα οικονομικό και κοινωνικό, που αποδιοργανώνει την ύπαρξή μας και καθιστά ανέλπιδη κάθε προσπάθεια.

Δε μπορεί παρά να μας προκαλέσει θλίψη η διαπίστωση πως στο σημερινό πολιτικό στερέωμα, δεν υπάρχει κανείς που να διαθέτει πολιτικό ανάστημα όμοιο με αυτό του Βενιζέλου. Υπερβολή; Δε νομίζω. Ας μην ξεχνάμε ότι ο Βενιζέλος έζησε στην πιο πολυτάραχη εποχή που βίωσε η Ελλάδα τους τελευταίους 2 τουλάχιστον αιώνες. Και ξεχώρισε μόνος εκείνος ανάμεσα σε Έλληνες και Ευρωπαίους τόσο στην Πολιτική όσο και στην Νομική και τη Διπλωματία.

 Ήταν εκείνος που ενώ στο εσωτερικό της χώρας τσακώνονταν για μικροπολιτικά συμφέροντα και προσωπικές επιδιώξεις πάλευε στο εξωτερικό με βασιλείς και αρχηγούς ισχυρών κρατών και μάλιστα  σε εμπόλεμες περιόδους για την εδαφική επέκταση της Ελλάδας και τη διασφάλιση της εδαφικής της ακεραιότητας.

Ήταν εκείνος που δεν αρκέστηκε στο να ρυθμίσει το διαταραγμένο παρόν της χώρας αλλά έθεσε τις βάσεις για το στέρεο μέλλον της.

Πόσοι από μας, σήμερα, που η  επιστήμη έχει κάνει άλματα, που η τεχνολογία μας παρέχει κάθε δυνατή μορφή επικοινωνίας και επικράτησης, έχουμε τόσο ισχυρά, αληθινά  και ξεκάθαρα οράματα και πόσοι έχουμε τη δύναμη και τη θέληση να τα πραγματοποιήσουμε;

Πόσοι μπορούμε να κάνουμε την υπέρβαση του Εγώ μας, που έκανε εκείνος διαθέτοντας εαυτόν στην πρόοδο με όποιο κόστος;

Ελπίζω κάποτε να είμαστε σε θέση να απαντήσουμε στα παραπάνω με συγκεκριμένα ανθρώπινα παραδείγματα. Σε ότι αφορά τον Βενιζέλο, ο ίδιος προνόησε όπως έκανε σε όλα εξάλλου, να απαντήσει για λογαριασμό του: 

Μιλώντας στη Βουλή , 4 χρόνια πριν το θάνατό του είχε τη δύναμη να διαβάσει τον επικήδειό του, που είχε συνθέσει ο ίδιος:  «Ο προκείμενος νεκρός, αγαπητοί φίλοι, ήτο ένας αληθινός άνδρας, με θάρρος μεγάλο, με αυτοπεποίθησιν και δι''εαυτόν και δια τον λαόν, τον οποίο εκλήθη να κυβερνήση. Ίσως έκαμε πολλά σφάλματα, αλλά ποτέ δεν του απέλειψε το θάρρος, ποτέ δεν  υπήρξε μοιρολάτρης, διότι ποτέ δεν επερίμενε από την μοίραν να ίδη την χώραν του προηγμένην. Αλλά έθεσεν εις την υπηρεσίαν της όλον το πυρ που είχε μέσα του, κάθε δύναμιν ψυχικήν και σωματικήν».

Ο τιμώμενος οπωσδήποτε έφυγε με πίκρα. Τουλάχιστον ας αποτιμήσομε σε βάθος την προσφορά του ώστε να αποφύγομε τα λάθη που και εκείνον πλήγωσαν και το Έθνος μας ζημίωσαν. Του οφείλουμε πολλά. Το έργο ήταν έργο του ήταν η κατάθεση  της αταλάντευτης επιθυμίας του να είναι  χρήσιμος για την Πατρίδα. Ας προσπαθήσουμε να υιοθετήσουμε κι εμείς αυτή την φιλοσοφία κι ας αποτελέσει τούτο το κυρίαρχο κριτήριο μας σε κάθε μας δράση.

Σας ευχαριστώ πολύ.