14-15 Μαϊου 2011, Ζαρός Ηρακλείου

 Κυρίες και Κύριοι

 Αγαπητοί φίλοι

 Λυπάμαι που η χρονική σύμπτωση των εργασιών του Συνεδρίου με άλλες αναπόδραστες υποχρεώσεις μου στο Ρέθυμνο δεν μου επιτρέπουν να παραστώ στο Συνέδριο και να παρακολουθήσω τις πολύ ενδιαφέρουσες εργασίες του και τις εισηγήσεις καταρτισμένων επιστημόνων που θα διαφωτίσουν τις ποικίλες παραμέτρους  που συνθέτουν τη μεταναστευτική πολιτική.

Ένα θέμα  που παραμένει επίκαιρο για τις περισσότερες χώρες του Κόσμου μια και το φαινόμενο της μετανάστευσης συνιστά ιδιαίτερο γνώρισμα  κάθε χρονικής και ιστορικής περιόδου της ανθρώπινης ζωής.

Σε ότι  αφορά τη  χώρα μας,  από το 1990 μέχρι σήμερα λειτουργεί ως πύλη εισόδου χιλιάδων μεταναστών. Οι συνθήκες θα ήταν σαφώς καλύτερες για γηγενείς και μετανάστες εάν η Ελλάδα αξιοποιούσε τη γνώση του παρελθόντος αφού και η ίδια υπήρξε χώρα εξαγωγής μεταναστών, η πλειοψηφία των οποίων, παρά τα προβλήματα που αντιμετώπισε στη χώρα υποδοχής ωστόσο εκμεταλλεύτηκε τις ευκαιρίες που της δόθηκαν και προόδευσε οικονομικά και κοινωνικά σε βαθμό που,   σήμερα, ίσως και να ευγνωμονεί  τη χώρα που τη φιλοξένησε.

Επιπλέον, τα  πράγματα θα ήταν σαφώς καλύτερα και πιο οργανωμένα  εάν η χώρα μας μελετούσε τις μεταναστευτικές πολιτικές παραδοσιακών στη φιλοξενία μεταναστατευτικών χωρών όπως η ΗΠΑ , η Αυστραλία, η Γερμανία κ.α. Ουσιαστικά όμως η ελληνική μεταναστευτική πολιτική διακυμάνθηκε  ως σήμερα ανάμεσα στην αδράνεια και την καταστολή.

Το μεταναστευτικό ρεύμα, ένα συνονθύλευμα διαφορετικών πολιτισμών, θρησκευτικών πεποιθήσεων, γλώσσας και κουλτούρας, προκάλεσε αρχικά και μέχρι το στάδιο μιας ικανοποιητικής ενσωμάτωσης, σοβαρούς τριγμούς στην εύθραυστη κοινωνικοοικονομική δομή της ελληνικής πραγματικότητας που δεν διέθετε  τα χαρακτηριστικά της βιομηχανικής χώρας, με υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης και ανάγκη από εργατικά χέρια μεταναστών,  τα οποία θα υποδέχονταν μέσα από διακρατικές συμφωνίες και με πλήρη δικαιώματα (μεροκάματο, ασφάλιση, περίθαλψη κ.α).

Έτσι, ενεργοποιήθηκαν μηχανισμοί που προκάλεσαν προβλήματα τα οποία εντοπίζονται όχι μόνον στον εργασιακό χώρο αλλά και σε πολλούς ευαίσθητους τομείς όπως της υγείας, της εκπαίδευσης κλπ.

Επιγραμματικά μονάχα αναφέρω κάποια παραδείγματα που μάλλον είναι σε όλους μας γνωστά, όπως στην εκπαίδευση παραδείγματος χάριν όπου, μελέτες, έρευνες και δημοσκοπήσεις καταλήγουν σε παρόμοια συμπεράσματα : Σύμφωνα με έρευνα της UNICEF, λίγα μόλις χρόνια πριν, ένα ανησυχητικό ποσοστό εκπαιδευτικών δημοσίων κυρίως σχολείων και γονιών, εμφανίζονταν ιδιαιτέρως επιφυλακτικό έως και αρνητικό στη φοίτηση αλλοδαπών παιδιών μαζί τα ελληνόπουλα.

Αποτελεί νομίζω κοινή παραδοχή ότι η εκπαίδευση, ως η βασικότερη διαδικασία διαμόρφωσης του χαρακτήρα, των στάσεων και της συμπεριφοράς του ατόμου, είναι ένα από τα καταλληλότερα εργαλεία σωστής διαχείρισης της πολυπολιτισμικής πραγματικότητας της ελληνικής κοινωνίας.

Θα πρέπει όμως να γίνει συνείδηση και στάση ζωής η νοοτροπία αυτή και από τις δύο πλευρές:  Το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα να προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα και οι μετανάστες να μελετήσουν τη γλώσσα και την κουλτούρα της χώρας που τους φιλοξενεί διότι αυτό είναι το βασικότερο εργαλείο επικοινωνίας με τους άλλους. Η εσωστρέφεια  και επαφή μόνον με ομοεθνείς τους δημιουργεί γκέτα, που σε καμία περίπτωση δεν ευνοούν τη συνύπαρξη.

Ο τομέας της υγείας επίσης πάσχει. Νομοθετικές εγκύκλιοι και διατάξεις που έχουν τεθεί μέχρι σήμερα σε εφαρμογή ουσιαστικά δυσχαιρένουν την ούτως ή άλλως μικρή προσβασιμότητα των αλλοδαπών στις υπηρεσίες υγείας και κοινωνικής μέριμνας.

Θα πρέπει όλοι να δεχθούμε τη μετανάστευση ως μία πραγματικότητα επιβάλλουν οι παγκόσμιες αγορές, οι διεθνείς οικονομικές ανισότητες, η αύξηση της φτώχειας και η πολιτική αλληλεξάρτηση των εθνών. Σύμφωνα με στοιχεία του ΟΗΕ το 2020 ένας στους 4 κατοίκους της Ελλάδας, μιας χώρας που πριν από 20-30 χρόνια συγκαταλέγονταν μεταξύ των χωρών του πλανήτη με τα χαμηλότερα ποσοστά ανομοιογένειας στον πληθυσμό της, θα είναι μετανάστης.

Η λήψη νομοθετικών μέτρων βάσει των συνταγματικών αρχών της ισότητας, της απαγόρευσης των διακρίσεων και του δικαιώματος στην ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητας κρίνεται αναγκαία. Εξίσου σημαντική είναι και η προσαρμογή του εκπαιδευτικού συστήματος στη φιλοσοφία της γνωριμίας των πολιτισμών, της κουλτούρας και της γλώσσας ελλήνων και μεταναστών.

 Μια ανοικτή και σύγχρονη κοινωνία που σέβεται τ’ανθρώπινα δικαιώματα και τις θεμελιώδεις ελευθερίες όλων των πολιτών οφείλει να παρέχει ίσες ευκαιρίες στην εκπαίδευση, στην εργασία, στην παροχή υπηρεσιών υγείας, στη δικαιοσύνη. Κυρίως να υιοθετήσει ένα ευέλικτο σύστημα νομιμοποίησης των μεταναστών στα γεωγραφικά της όρια.

Ας μάθουμε να ζούμε χωρίς βαρβάρους που έλεγε ο ποιητής για να τους εναποθέτουμε την αιτία όλων των δεινών μας. Κι ας μην ξεχνάμε ότι οι μετανάστες πέραν του πολιτισμού τους συμβάλλουν στην οικονομική ανάκαμψη όχι μόνον των περιοχών που τους φιλοξενούν αλλά και της χώρας .

Και οι ίδιοι οι μετανάστες πάντως θα πρέπει να σέβονται το πολιτικό και πολιτιστικό πλαίσιο της χώρας που τους φιλοξενεί.

Στο Ρέθυμνο κάνουμε προσπάθειες για την ενσωμάτωση των μεταναστών στην τοπική κοινωνία. Ως Δήμος εφαρμόζουμε ένα αριθμό δράσεων που ανακουφίζουν καθημερινά αλλά βασικά προβλήματα των μεταναστών . Ήδη, στο Δήμο φιλοξενείται το Παράρτημα του Ο.Γ.Α. που εξυπηρετεί καθημερινά δεκάδες ασφαλισμένους μετανάστες, το Γραφείο Εξυπηρέτησης Αλλοδαπών, που ενισχύθηκε με προσωπικό και τεχνολογικά ώστε να μειωθεί ο χρόνος αναμονής των ενδιαφερομένων και να εξυπηρετούνται και με ηλεκτρονική υποστήριξη για περισσότερη ακρίβεια και αμεσότητα.

Στον τομέα της Πρόνοιας και Κοινωνικής Μέριμνας παρέχονται από την αρμόδια Υπηρεσία του Δήμου διευκολύνσεις σε δημότες και μετανάστες είτε σε θέματα  φροντίδας ηλικιωμένων, στο σπίτι τους ή σε ειδικά Κέντρα (ΚΑΠΗ, ΚΗΦΗ κ.α), σε θέματα φροντίδας παιδιών εργαζομένων γονέων (βρεφονηπιακοί Σταθμοί, Κ.Δ.ΑΠ.) ενώ παραμένουμε διαθέσιμοι για συνεργασία με όλους του φορείς και υπηρεσίες που  έχουν ανάλογο αντικείμενο εργασίας και έρευνας όπως η Εκκλησία, το Πανεπιστήμιο και η Περιφερειακή Ενότητα Ρεθύμνου.

 Μια εξαιρετική πρωτοβουλία, η οποία στην πορεία εξελίχθηκε σε  μια σπουδαία κοινωνική δομή, την οποία στηρίζει έμπρακτα ο Δήμος μας, είναι το Ιατρείο Κοινωνικής Αλληλεγγύης, το οποίο έχει  διακριθεί  σε πανελλήνιο επίπεδο για τη συνολική δράση του σε επίπεδο παροχής  υπηρεσιών υγείας και σε κοινωνικό επίπεδο. Το συγκεκριμένο Ιατρείο υποστηρίζεται από εθελοντές ιατρούς, διαφόρων ειδικοτήτων (παθολόγους, καρδιολόγους γυναικολόγους παιδιάτρους κλπ) οι οποίοι συνεργάζονται με ένα δίκτυο ιδιωτικών  γιατρών, διαγνωστικών κέντρων και φαρμακείων προκειμένου αν εξυπηρετήσουν να ανασφάλιστους Έλληνες και αλλοδαπούς ασθενείς που ζουν στην πόλη μας. Ένας σεβαστός αριθμός μεταναστών απευθύνονται στο Ιατρείο Κοινωνικής Αλληλεγγύης  και απολαμβάνουν υπηρεσίες  υγείας οι οποίοι σε διαφορετική περίπτωση δεν θα είχαν που αν απευθυνθούν ειδικά εκείνοι οι οποίοι διαμένουν χωρίς άδεια στο Ρέθυμνο.

Εξάλλου και άλλοι φορείς και υπηρεσίες  όπως η ΝΕΛΕ μέσω της οποίας υλοποιούνται μεταξύ  προγράμματα κατάρτισης και εκπαίδευσης ενηλίκων, στα οποία συμμετέχουν αλλοδαποί για την εξειδίκευσης τους σε εργασιακά θέματα ή την εκμάθηση της ελληνικής γλώσσας, μερικά εκ των οποίων είναι και χρηματοδοτούμενα, η Πρόνοια,  η Αστυνομική Διεύθυνση συμμετέχουν ενεργά στην προώθηση κι εφαρμογή  των όρων της μεταναστευτικής πολιτικής.

Έξω από τα δικά μας σύνορα, είναι έκδηλο κι έντονο το ενδιαφέρον των χωρών της  Ευρώπης για την εφαρμογή μιας αποτελεσματικής μεταναστευτικής πολιτικής που, όπως δηλώνει σε σχετική της ανακοίνωση η «Ευρωπαϊκή Επιτροπή» θα είναι «…προσανατολισμένη σε μια συνεκτική προσέγγιση της μετανάστευσης που θα προβλέπει ενίσχυση των διασυνοριακών ελέγχων και της διακυβέρνησης Σένγκεν, εστιασμένη νόμιμη μετανάστευση στην ΕΕ προκειμένου να διευκολυνθεί η μετανάστευση ατόμων με χρήσιμες δεξιότητες για την ΕΕ, ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών σχετικά με τις προσεγγίσεις των κρατών μελών στην ένταξη των νόμιμων μεταναστών στην ΕΕ και μια στρατηγική προσέγγιση των σχέσεων με τρίτες χώρες στα θέματα της μετανάστευσης, με στόχο τη διευκόλυνση της μετακίνησης ατόμων».

Κατά τις προσεχείς εβδομάδες και μήνες θα ακολουθήσουν συνοδευτικές πρωτοβουλίες, ιδίως μια «δέσμη» μέτρων για τη μετανάστευση που θα υποβληθεί στο Σώμα των Επιτρόπων για έγκριση στις 24 Μαΐου ενώ έχει προγραμματιστεί συζήτηση εστιασμένη στη μετανάστευση στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της 24ης Ιουνίου.

Oλοκληρώνοντας, θα ήθελα να συγχαρώ θερμά το Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης του Πανεπιστημίου μας, τους την καθηγητές του και τους μεταπτυχιακούς φοιτητές του για τούτη την πρωτοβουλία που έρχεται να υποστηρίξει το υψηλό επιστημονικό έργο που παράγουν στο Πανεπιστήμιο Κρήτης το οποίο διαχέεται και κομίζει οφέλη όχι μόνο στην επιστημονική κοινότητα αλλά και στη ρεθεμνιώτικη κοινωνία που το αναγνωρίζει και το εκτιμά.

Εύχομαι καλή επιτυχία στις εργασίες του Συνεδρίου και καλή Δύναμη στο έργο σας.

Σας ευχαριστώ πολύ.