Ομιλητής στο Συνέδριο με θέμα  « Δημοσιονομικοί Έλεγχοι και η συμβολή τους στη χρηστή δημοσιονομική διαχείριση του Δημοσίου», το οποίο διεξάγεται στο Ηράκλειο στις 19 Νοεμβρίου, είναι ο Δήμαρχος Ρεθύμνης & Πρόεδρος  Π.Ε.Δ.  κ. Γιώργης Μαρινάκης.

Το Συνέδριο συνδιοργανώνουν  το Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών-Γενική Διεύθυνση Δημοσιονομικών Ελέγχων,  η Περιφέρεια Κρήτης και φορείς της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.

Στην εισήγησή του ο κ. Μαρινάκης επεσήμανε τον κρίσιμο ρόλο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στη διασφάλιση της διαφάνειας και της χρηστής  δημοσιονομικής διαχείρισης.

 Ο Δήμαρχος υπογράμμισε τη σημασία της προσέγγισης των  ελέγχων, απ’ όλους τους εμπλεκόμενους, ως θεσμών εμπιστοσύνης, αυτογνωσίας και βελτίωσης της δημοσιονομικής διαχείρισης εκ μέρους των Ο.Τ.Α.

Αναφερόμενος στα πορίσματα  των ετήσιων εκθέσεως της Γ.Δ.Δ.Ε. που πιστοποιούν  τις καθυστερήσεις στους προϋπολογισμούς, τη μη αξιοποίηση κληροδοτημάτων και τη δυσλειτουργία των Οικονομικών Υπηρεσιών, ο Δήμαρχος & Πρόεδρος ΠΕΔ Κρήτης τόνισε πως η υποστελέχωση των Οικονομικών Υπηρεσιών αποτελεί δομικό πρόβλημα που δυσχεραίνει τη λειτουργία τους.  Πρότεινε την εκπόνηση εθνικού σχεδίου ενίσχυσης της διοικητικής ικανότητας των ΟΤΑ, με έμφαση στην προσέλκυση εξειδικευμένου προσωπικού, τη συνεχή επιμόρφωση και την κινητικότητα.  και την

Αναγνωρίζοντας τη σημασία των ψηφιακών εργαλείων και των ανοιχτών δεδομένων για την ενίσχυση της λογοδοσίας και της αποτελεσματικότητας των ελέγχων, ο Δήμαρχος τόνισε την αναγκαιότητα ενίσχυσης της Τ.Α. με σύγροινα εργαλεία προκειμένου αν επιτευχθεί η επιδιωκόμενη ψηφιακή μετάβαση.

Αξιολογώντας το υφιστάμενο σύστημα δημοσιονομικών ελέγχων, ο κ. Μαρινάκης υποστήριξε πως αυτό χαρακτηρίζεται από επικάλυψη αρμοδιοτήτων και γραφειοκρατικές καθυστερήσεις, με αποτέλεσμα να καθίσταται αναγκαία η επανεξέταση του και η σύνταξη  ενός ενιαίου, σαφούς,  ρεαλιστικού και εφαρμόσιμου πλαισίου  δημοσιονομικού ελέγχου.

Παραθέτοντας συγκεκριμένα επιχειρήματα, ο Δήμαρχος Ρεθύμνης αναφέρθηκε  στην ανάγκη άμεσης θεραπείας του φαινομένου της διαφορετικής ερμηνείας, από βασικούς δημοσιονομικούς θεσμούς της χώρας μας,  των νομοθετικών προβλέψεων που αφορούν την ορθή διαχείριση των δημόσιων δαπανών.

Επιπλέον, επεσήμανε την ανεπαρκή τεκμηρίωση της αυστηρής  επιβολής δημοσιονομικών διορθώσεων και πρότεινε την επανεξέταση του νομοθετικού πλαισίου που διέπει την επιβολή τους.

Έμφαση έδωσε επίσης, στην ανάγκη  εφαρμογής νέων σύγχρονων εργαλείων που θα υποχρεώνουν τους ελεγκτικούς μηχανισμούς να εξετάζουν εν τοις πράγμασι την προκληθείσα ζημία του ελεγχόμενου Φορέα, προκειμένου να εξισορροπούν τις απαιτούμενες  ενέργειες με τα επιθυμητά αποτελέσματα.

Ολοκληρώνοντας ο κ. Μαρινάκης, πρότεινε ένα νέο μοντέλο συνεργασίας μεταξύ Κεντρικής Διοίκησης και Αυτοδιοίκησης, βασισμένο στην εμπιστοσύνη, τον συντονισμό και τη θεσμική ενδυνάμωση, στο οποίο οι έλεγχοι να λειτουργούν ως εγγύηση αξιοπιστίας και όχι ως εμπόδιο. Όπως επισήμανε «…Η ενδυνάμωση των Δήμων προβάλλεται ως προϋπόθεση δημοκρατίας και συνθήκη ενδυνάμωσης της ουσιαστικής σχέσης με τον πολίτη.

Στη συνέχεια, ο Δήμαρχος Ρεθύμνης θα μεταβεί στη Θεσσαλονίκη προκειμένου να συμμετάσχει στις εργασίες  του 17ου OTS Forum, θα πραγματοποιηθεί από τις 20 έως τις 22 Νοεμβρίου 2025.

Όπως αναφέρεται από τους διοργανωτές «…  Η ετήσια εκδήλωση της OTS, αποτελεί έναν θεσμό που ενισχύει και προωθεί τον Ψηφιακό Μετασχηματισμό της Δημόσιας Διοίκησης, λειτουργώντας ως σημείο συνάντησης, διαλόγου και καινοτομίας. Το 17ο OTS Forum αναμένεται να προβάλει λύσεις, που προάγουν τον Ψηφιακό Μετασχηματισμό των οργανισμών, φέρνοντάς τους πιο κοντά στο όραμα για μία αυτοματοποιημένη, αποδοτική και φιλική προς τον πολίτη Δημόσια Διοίκηση..»

Ο Δήμαρχος θα συμμετάσχει ως εισηγητής στο ειδικό πάνελ συζήτησης με κεντρικό θεματικό άξονα τον Νέο Κώδικα Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Με δεδομένο ότι ο νέος Κώδικας επιφέρει καθοριστικές αλλαγές στην οικονομική διαχείριση των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης Α' βαθμού, ο διάλογος θα επικεντρωθεί  στην  απλοποίηση προϋπολογισμού και οικονομικής διαχείρισης, τις  αλλαγές στα έσοδα & έξοδα των Ο.Τ.Α. και στην  αναθεώρηση τελών και φόρων και στη διαχείριση των περιουσιακών στοιχείων των Δήμων.

Ο Δήμαρχος θα επιστρέψει στο Ρέθυμνο αργά το απόγευμα της  Παρασκευής 21 Νοεμβρίου και κατά τη διάρκεια της απουσίας του θα τον αναπληρώνει ο Αντιδήμαρχος Ρεθύμνου κ. Στέλιος Σπανουδάκης.

Ομιλία Δημάρχου Ρεθύμνης & Προέδρου Π.Ε.Δ. Κρήτης κ. Γιώργη Μαρινάκη στο Συνέδριο Γενικής Διεύθυνσης Δημοσιονομικών Ελέγχων – Περιφέρεια Κρήτης

Ηράκλειο,  19 Νοεμβρίου 2025 

Αξιότιμοι εκπρόσωποι του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών,
Αγαπητές και αγαπητοί συνάδελφοι της Τοπικής Αυτοδιοίκησης,
Κυρίες και κύριοι σύνεδροι,

Με αίσθημα ευθύνης χαιρετίζω τις εργασίες τους Συνεδρίου Γενικής Διεύθυνσης Δημοσιονομικών Ελέγχων, εκπροσωπώντας τον Δήμο Ρεθύμνης αλλά και την Περιφερειακή Ένωση Δήμων Κρήτης.

Εκτιμώ πως η  συνεργασία μας στο πλαίσιο του Συνεδρίου, θα υπερβεί  τα όρια της τυπικής θεσμικής διαδικασίας, αποτελώντας πεδίο διεξαγωγής ενός ουσιαστικού  διαλόγου σε θέματα που μονοπωλούν το ενδιαφέρον μας και συγκροτούν την κοινή μας στόχευση : τον χρηστό έλεγχο των δημόσιων πόρων και, κυρίως, την εξέλιξη των θεσμών μέσα σε ένα διαρκώς μεταβαλλόμενο και άκρως απαιτητικό περιβάλλον.  

Η διοργάνωση από τη Γενική Διεύθυνση Δημοσιονομικών Ελέγχων, σε συνεργασία με την Περιφέρεια Κρήτης και τους φορείς της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, επιβεβαιώνει τη σημασία που αποδίδεται στον ρόλο των ΟΤΑ ως βασικών  πυλώνων της διαφάνειας και της υπεύθυνης δημοσιονομικής διαχείρισης.

Η επιλογή της Κρήτης για τη διεξαγωγή των εργασιών του Συνεδρίου επιβεβαιώνει  τη σχέση εμπιστοσύνης που έχει οικοδομηθεί τα τελευταία χρόνια ανάμεσα στην Κεντρική Διοίκηση και την τοπική και Περιφερειακή Αυτοδιοίκηση του νησιού ,

καθώς και τη διάθεση συνεργασίας για βελτίωση και μεταρρύθμιση.

Εκτιμώ πως πρόκειται για μια σχέση που εδράζεται σε μόνιμους θεσμικούς διαύλους, στη διαφάνεια, στη λογοδοσία, και βέβαια, στην αμοιβαία εμπιστοσύνη.

Είναι γεγονός πως το πλαίσιο λειτουργίας της Τοπικής Αυτοδιοίκησης είναι σήμερα εξαιρετικά απαιτητικό. Οι Δήμοι διαχειρίζονται δημόσιους πόρους με υψηλή ευθύνη όχι μόνο ως προς τη νομιμότητα, αλλά και ως προς την αποτελεσματικότητα και την κοινωνική ανταποδοτικότητα.

Σε αυτό το πλαίσιο, οι δημοσιονομικοί έλεγχοι δεν αποτελούν απλώς μια διοικητική διαδικασία, αλλά ένα εργαλείο λογοδοσίας και αυτογνωσίας. Αδικεί το  δημόσιο έλεγχο —είτε είναι προληπτικός είτε είναι κατασταλτικός— η πρόσληψή του από τους ελεγκτές και τους ελεγχόμενους,  ως εργαλείο τιμωρίας.

 Αντιθέτως είναι μηχανισμός εμπιστοσύνης. Μας βοηθά να δούμε πού βρισκόμαστε, πού υστερούμε και πώς μπορούμε να γίνουμε καλύτεροι. Είναι, δηλαδή, εκπαιδευτικός και μεταρρυθμιστικός θεσμός, όχι απλώς ελεγκτικός.

Γι’ αυτό και χρειάζεται ένα σαφές, ενιαίο και κατανοητό πλαίσιο ελέγχου.

Σήμερα, οι ΟΤΑ καλούνται να λειτουργήσουν μέσα σε ένα πολύπλοκο και ενίοτε αντιφατικό περιβάλλον — με διαφορετικούς φορείς ελέγχου (Ελεγκτικό Συνέδριο, Γενικό Λογιστήριο, Ελεγκτές Δημόσιας Διοίκησης) που συχνά επικαλύπτονται ή ερμηνεύουν διαφορετικά τις ίδιες διαδικασίες.

Το αποτέλεσμα είναι η πρόκληση ανασφάλειας και γραφειοκρατικής καθυστέρησης.

Απαιτείται, λοιπόν, να συγκροτήσουμε έναν ενιαίο μηχανισμό ελέγχου, με κατάλληλα εκπαιδευμένο προσωπικό που θα συνδράμει την ουσιαστική βελτίωση των οργανισμών, θα ισχυροποιεί τους μηχανισμούς διαφάνειας  και θα ενθαρρύνει τη συνεχή αυτοαξιολόγηση.

Κυρίες και κύριοι,

Έχουμε λάβει γνώση των πρόσφατων δημοσιονομικών ελέγχων, όπως αποτυπώνονται στις ετήσιες εκθέσεις της Γενικής Διεύθυνσης Δημοσιονομικών Ελέγχων.  

Πριν αναφερθούμε όμως στα ζητήματα που ανακύπτουν μέσα από αυτές και κάνοντας χρήση της εμπειρίας από τους δημοσιονομικούς ελέγχους  που διενεργήθηκαν σε Δήμους της Κρήτης,  επιτρέψτε μας μία σύντομη αναφορά στα αποτελέσματα τους, τα οποία αναδεικνύουν ζητήματα των οποίων η αντιμετώπιση δεν παραπέμπει μόνο στη συμμόρφωση των ελεγχόμενων αλλά και στην επανεξέταση και βελτίωση των συστημάτων ελέγχου.

Αξίζει η παράθεση μερικών αντιπροσωπευτικών   παραδειγμάτων προς επίρρωση των προτάσεών μας:

• Αρχικά, επισημαίνουμε τη διαφορετική προσέγγιση του ίδιου θέματος, από διαφορετικούς ελεγκτικούς Φορείς και συγκεκριμένα του Ελεγκτικού Συνεδρίου και του ΓΛΚ. Το θέμα σας είναι γνωστό, αφού έχει απασχολήσει πολλούς Δήμους της χώρας,  οι οποίοι για το ίδιο θέμα – συμψηφισμός ποσών χορήγησης οικογενειακής παροχής και επιδόματος επικίνδυνης και ανθυγιεινής εργασίας με την υπάρχουσα προσωπική διαφορά – καλούνται να εφαρμόσουν τη θέση του ΓΛΚ, το οποίο διά εγγράφων του, ορίζει ότι δεν πρέπει να γίνεται συμψηφισμός, ή την πάγια πλέον νομολογία του Ελεγκτικού Συνεδρίου να γίνεται συμψηφισμός με την υπάρχουσα προσωπική διαφορά της οικογενειακής παροχής και του επιδόματος επικίνδυνης και ανθυγιεινής εργασίας κατά τη ρητή πρόβλεψη της διάταξης του άρθρου 27 του ν. 4354/2015.  Είναι γνωστό πως  το περιεχόμενο της διάταξης δεν δύναται να τροποποιηθεί με διοικητικά έγγραφα, πολλώ δε μάλλον τη στιγμή που ο Νομοθέτης  παρότι γνώριζε την ύπαρξη των εν λόγω επιδομάτων, δεν τα ενέταξε στα επιδόματα που δεν συνιστούν αύξηση των αποδοχών των υπαλλήλων. Με το συγκεκριμένο παράδειγμα γίνεται σαφές ότι οι εμπλεκόμενοι λόγω της υπηρεσιακής τους ιδιότητας υπάλληλοι,  διατρέχουν κίνδυνο  να αντιμετωπίσουν καταλογισμό, αν ακολουθήσουν τις συστάσεις του ΓΛΚ, οι οποίες  όμως δεν κατοχυρώνουν το δημοτικό σύστημα, από τυχόν ευθύνη καταλογισμού, σε ενδεχόμενο κατασταλτικό έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου.

Θα πρέπει άμεσα να θεραπευτούν κάθε είδους ζητήματα διαφορετικής ερμηνείας νομοθετικών προβλέψεων από βασικούς δημοσιονομικούς θεσμούς της χώρας μας που στόχο έχουν – σε κάθε περίπτωση – την εύρυθμη λειτουργία της δημόσιας διοίκησης και την ορθή διαχείριση των δημόσιων δαπανών.

• Ένα δεύτερο, εξίσου σημαντικό θέμα είναι η επιβολή δημοσιονομικών διορθώσεων κατά το αυστηρότερο και χωρίς επαρκή τεκμηρίωση. Σε δήμους της Κρήτης επιβλήθηκαν, κατ’ αποκοπή, δημοσιονομικές διορθώσεις ίσες με το 25% των δαπανηθέντων ποσών, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στις  Κλίμακες Δημοσιονομικών Διορθώσεων, λόγω π.χ. εφαρμογής κριτηρίων στο στάδιο τελικής επιλογής αναδόχου και υπογραφής σύμβασης.

Οι εν λόγω δημοσιονομικές διορθώσεις επιβλήθηκαν χωρίς να υπολογιστεί η βαρύτητα της παράβασης, όπως επίσης και η έκταση και οι δημοσιονομικές επιπτώσεις κάθε αδυναμίας του συστήματος διαχείρισης και ελέγχου που οδήγησε στην διαπιστωθείσα παρατυπία, όπως ορίζεται στις σχετικές περί προσδιορισμού δημοσιονομικών διορθώσεων διατάξεις ( άρθρο 7  της 2/40379/ΔΥΕΠ/2013 Υ.Α.), Είναι χαρακτηριστικό δε, πως παρά τις αντιρρήσεις ή και αιτιολογήσεις που δόθηκαν εγγράφως επί των εκθέσεων ελέγχου,  δεν επήλθε μείωση στο 10% ή στο 5%, η οποία όπως γνωρίζουμε συνιστά προβλεπόμενη δυνατότητα  από την προαναφερθείσα Υ.Α., ανάλογα με τη βαρύτητα της παρατυπίας.

Είναι επομένως επιτακτική η ανάγκη επανεξέτασης του νομοθετικού πλαισίου που διέπει την επιβολή δημοσιονομικών διορθώσεων. Το ίδιο αναγκαία είναι η εφαρμογή νέων σύγχρονων εργαλείων που θα υποχρεώνουν τους ελεγκτικούς μηχανισμούς να εξετάζουν εν τοις πράγμασι την προκληθείσα ζημία του Φορέα, την απώλεια εσόδων, το αν πρόκειται για μεμονωμένη περίπτωση ή για συστημικές παρατυπίες και τη βαρύτητα αυτών. Όσον αφορά τους ελεγχόμενους φορείς,  να συμμορφώνονται στις συστάσεις και να ελέγχονται γι’ αυτή τους τη συμμόρφωση. 

• Ένα ακόμη σημείο που αξίζει να αναφερθεί αφορά στο στάδιο της κλήσης ελεγχόμενου Φορέα σε συμμόρφωση. Διαπιστώθηκε κατά τον έλεγχο της νομιμότητας και κανονικότητας χρηματικών ενταλμάτων, ότι δεν είχαν διενεργηθεί προβλεπόμενες κρατήσεις ύψους 0,06% και 0,07%. 

Ζητήθηκε λοιπόν από το Φορέα, εκτός από την εφεξής συμμόρφωσή του, να ελέγξει τα χρηματικά εντάλματα ενός έτους και να προβεί στον ακριβή υπολογισμό και απόδοση των συγκεκριμένων κρατήσεων. Ο Φορέας ακολουθώντας την υπόδειξη αναζήτησε από το Αρχείο του τα χρηματικά εντάλματα του συγκεκριμένου έτους, έλεγξε αυτά και υπολόγισε επακριβώς τα ποσά που δεν αποδόθηκαν και ήταν από 0,50€ ως 5,50€. Γίνεται αντιληπτό ότι στη συγκεκριμένη περίπτωση ίσως θα έπρεπε να εκτιμηθεί διαφορετικά το εύρημα και να αρκούσε η συμμόρφωση του Φορέα στο μέλλον, ώστε να αποφευχθεί η σπατάλη πολλών εργατοωρών που οδήγησε σε αποτέλεσμα ελάσσονος σημασίας, αφού εν τέλει κατά την επικοινωνία του Φορέα με τους δικαιούχους προκειμένου να αποδώσει το οφειλόμενο ποσό ουδεμία ανταπόκριση σημειώθηκε εκ μέρους τους.

Από τα παραπάνω προκύπτει, λοιπόν, ότι στο στάδιο της κλήσης των ελεγχόμενων Φορέων προς συμμόρφωση, είναι αναγκαίο  να εφαρμόζονται και οι Αρχές εκείνες  – π.χ. Αρχή της Αναλογικότητας –  που ζυγίζουν τις απαιτούμενες  ενέργειες με τα επιθυμητά αποτελέσματα, ώστε να μην οδηγούμαστε σε επίπονες διαδικασίες για να καταλήξουμε σε άνευ σημασίας αποτελέσματα. 

Σ’ ένα ευρύτερο πλαίσιο τώρα, σχετικά με τα αποτελέσματα των πρόσφατων δημοσιονομικών ελέγχων, όπως αποτυπώνονται στις ετήσιες εκθέσεις της Γενικής Διεύθυνσης Δημοσιονομικών Ελέγχων, αναδεικνύονται με σαφήνεια  οι δομικές προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι Δήμοι της χώρας.

Στις ελεγκτικές περιόδους 2020–2022, οι εκθέσεις κατέγραψαν επαναλαμβανόμενα ευρήματα σε κρίσιμα ζητήματα διαχείρισης, όπως η καθυστέρηση στην υποβολή προϋπολογισμών και απολογισμών, η μη αξιοποίηση κληροδοτημάτων, καθώς και η αδυναμία πλήρους εφαρμογής των μηχανισμών εσωτερικού ελέγχου.

Τα ζητήματα αυτά δεν είναι αποτέλεσμα αδιαφορίας ή έλλειψης πρόθεσης — είναι απόρροια αντικειμενικών περιορισμών. Υπάρχουν Δήμοι —και στην Κρήτη— όπου η Οικονομική Υπηρεσία λειτουργεί με ελάχιστους υπαλλήλους, οι οποίοι διαχειρίζονται ετήσιο προϋπολογισμό που ξεπερνά τα 15 εκατομμύρια ευρώ. Είναι προφανές ότι, κάτω από τέτοιες συνθήκες, ακόμη και η κατάρτιση και παρακολούθηση του προϋπολογισμού καθίσταται ένα εξαιρετικά δύσκολο έργο. Η υποστελέχωση, που έχει πλέον λάβει δομικά χαρακτηριστικά, δεν αφήνει περιθώρια για ουσιαστική λογιστική και διοικητική υποστήριξη.

Παράλληλα, οι εκθέσεις της Γ.Δ.Δ.Ε. αναδεικνύουν το θεσμικό αδιέξοδο που αντιμετωπίζουν πολλοί Δήμοι ως προς τη διαχείριση των κληροδοτημάτων. Οι περιοριστικές διατάξεις του ισχύοντος πλαισίου, σε συνδυασμό με την έλλειψη εξειδικευμένου προσωπικού και την πολυπλοκότητα των διαδικασιών, έχουν οδηγήσει σε μακροχρόνια αδράνεια σημαντικών περιουσιακών στοιχείων, τα οποία θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν για τοπική ανάπτυξη και κοινωνική ωφέλεια.

Φαίνεται επιτέλους ότι η Πολιτεία προσανατολίζεται στη θεσμική τροποποίηση του πλαισίου λειτουργίας, έτσι ώστε με απλοποιημένες και αντι-γραφειοκρατικές  διαδικασίες να υλοποιείται η ουσία της βούλησης του διαθέτη και να καλύπτονται μείζονες κοινωνικές ανάγκες, με την παράλληλη αξιοποίηση των ακινήτων τους.

Χαρακτηριστικό είναι επίσης ότι, σύμφωνα με τις ίδιες εκθέσεις, σε μεγάλο αριθμό ελεγχθέντων φορέων παρατηρούνται ουσιαστικές αδυναμίες λειτουργίας (βαθμολογούμενες με «3» ή «4» στην τετράβαθμη κλίμακα αξιολόγησης της Γ.Δ.Δ.Ε.), γεγονός που επιβεβαιώνει την ανάγκη για συστηματική ενίσχυση της διοικητικής ικανότητας των ΟΤΑ.

Έχει σημασία η αξιοποίηση των ευρημάτων ως ένα πολύτιμο εργαλείο αυτοαξιολόγησης και ως κίνητρο βελτίωσης. Καταδεικνύουν  πού χρειάζεται στήριξη, πού πρέπει να επενδύσουμε σε ανθρώπινο δυναμικό και τεχνογνωσία, και πώς μπορούμε να μετατρέψουμε τον έλεγχο, σε εργαλείο θεσμικής μάθησης και διαρκούς βελτίωσης.

Είναι αλήθεια πως δεν μπορούμε να μιλήσουμε για αποτελεσματικούς ελέγχους χωρίς να θίξουμε το μεγαλύτερο θεσμικό εμπόδιο της Αυτοδιοίκησης: την υποστελέχωση, η οποία συνιστά ένα  δομικό πρόβλημα στη λειτουργία της .

Οι Δήμοι καλούνται να διαχειριστούν πολύπλοκα έργα, προγράμματα ΕΣΠΑ, ενεργειακές κοινότητες, κοινωνικές δράσεις, χωρίς το απαραίτητο προσωπικό. Πολλοί μικροί ή νησιωτικοί δήμοι λειτουργούν με ελάχιστους υπαλλήλους. Δεν διαθέτουν μηχανικό, οικονομολόγο, νομικό.

Παρ’ όλα αυτά, υποχρεώνονται να τηρούν τα ίδια πρότυπα και να υλοποιούν τις ίδιες διαδικασίες με έναν μεγάλο αστικό δήμο. Αυτό δεν είναι ισότητα· είναι ανισότητα μεταμφιεσμένη σε ομοιομορφία.

Η απάντηση δεν μπορεί να είναι αποσπασματική. Χρειάζεται ένα εθνικό σχέδιο ενίσχυσης της διοικητικής ικανότητας των ΟΤΑ, που θα εστιάζει στην προσέλκυση και διατήρηση εξειδικευμένου προσωπικού, στη συνεχή επιμόρφωση και την κινητικότητα με όρους ισότητας, στην επένδυση σε ψηφιακές υποδομές ώστε ο έλεγχος και η διαχείριση να γίνονται με διαφάνεια και ταχύτητα, και στη θεσμική αναγνώριση της διαφορετικότητας κάθε δήμου, μικρού ή μεγάλου.

Στη σύγχρονη εποχή, η τεχνολογία μπορεί να γίνει πολύτιμος σύμμαχος της διαφάνειας. Η υιοθέτηση ψηφιακών εργαλείων για την παρακολούθηση προϋπολογισμών, έργων και αποφάσεων ενισχύει τη λογοδοσία και μειώνει τη γραφειοκρατία. Οι ανοιχτές πλατφόρμες δεδομένων και η διαλειτουργικότητα μεταξύ Υπουργείων, Περιφερειών και Δήμων μπορούν να φέρουν επανάσταση στην αποτελεσματικότητα του ελέγχου.

Ήδη αρκετοί Δήμοι στην Κρήτη —και σε όλη τη χώρα— κάνουν βήματα προς αυτή την κατεύθυνση: εφαρμόζουν συστήματα οικονομικής διαχείρισης σε πραγματικό χρόνο, δημοσιοποιούν δείκτες απόδοσης και αναφορές έργων σε ανοικτές πλατφόρμες, και χρησιμοποιούν τεχνητή νοημοσύνη για την επεξεργασία οικονομικών δεδομένων. Αυτά είναι παραδείγματα καλών πρακτικών, που πρέπει να στηριχθούν, να επεκταθούν και να γίνουν κανόνας.

Υποτιμάται η  Τοπική Αυτοδιοίκηση όταν αντιμετωπίζεται ως το τελευταίο επίπεδο του κράτους ενώ επί της ουσίας είναι το βασικότερο και πιο άμεσο πεδίο  επαφής του πολίτη με τη δημόσια διοίκηση.

Στους μηχανισμούς και τις δομές της Αυτοδιοίκησης, ο πολίτης βλέπει άμεσα τα αποτελέσματα της διαχείρισης των δημόσιων πόρων: σε καθαρούς δρόμους, λειτουργικά σχολεία, κοινωνικές υπηρεσίες, έργα υποδομής.

Αυτονόητο λοιπόν είναι πως  η σχέση μεταξύ των ελεγκτικών μηχανισμών  και  Αυτοδιοίκησης, θα πρέπει να διέπεται από αμοιβαίο σεβασμό, εμπιστοσύνη και διάθεση συνεργασίας.  

Απαιτείται ένα νέο μοντέλο συμπληρωματικότητας, μέσω του οποίου θα επιτυγχάνεται η δίκαιη, αποτελεσματική και διαφανής διαχείριση του δημόσιου χρήματος.

Ο ρόλος της Πολιτείας, λοιπόν, δεν είναι να επιβάλει, αλλά να καθοδηγεί, να υποστηρίζει και να ενδυναμώνει την Αυτοδιοίκηση για να μπορεί να ανταποκριθεί στις πολλαπλές ευθύνες και αρμοδιότητες που της έχουν ανατεθεί.  Η ουσιαστική ενίσχυση των Δήμων δεν είναι διοικητικό αίτημα — είναι προϋπόθεση δημοκρατίας.

Πιστεύω βαθιά ότι μπορούμε να οικοδομήσουμε ένα νέο μοντέλο σχέσεων μεταξύ του κράτους και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης — ένα μοντέλο όπου οι έλεγχοι θα λειτουργούν ως εγγύηση αξιοπιστίας και όχι ως εμπόδιο στη δράση.

Αυτό απαιτεί συντονισμό, συνέπεια και όραμα. Να μιλάμε με ειλικρίνεια, να μαθαίνουμε ο ένας από τον άλλο και να υπηρετούμε από κοινού τον πολίτη, που είναι και ο τελικός αποδέκτης όλων μας των προσπαθειών.

Καλό παράδειγμα προς την κατεύθυνση τούτη είναι ο νέος νόμος του Ελεγκτικού Συνεδρίου (Ν. 4820/21), που μεταξύ άλλων προβλέπει διενέργεια θεματικών ελέγχων, δια των πορισμάτων των οποίων δίνονται κατευθύνσεις και περιθώρια συμμόρφωσης στις Υπηρεσίες.

Με αυτές τις σκέψεις και προτάσεις, ευχαριστώ θερμά  τη Γενική Διεύθυνση Δημοσιονομικών Ελέγχων, την Περιφέρεια Κρήτης, τους συνεργαζόμενους φορείς, και όλους εσάς που συμβάλλετε με τη γνώση και την εμπειρία σας σε αυτόν τον κρίσιμο διάλογο.

Ελπίζω η συνεργασία που θα προκύψει να αποτελέσει τη δυναμική αφετηρία  για τη διασφάλιση μας Αυτοδιοίκησης ισχυρής, διαφανούς και αποτελεσματικής — αντάξιας της εμπιστοσύνης των πολιτών.

Σας ευχαριστώ πολύ.